Urodził się  17 października 1916 r. w Widugierach, mieszkał w Puńsku. Po trzyletniej edukacji dostał się do Gimnazjum Witolda Wielkiego w Wilnie, które ukończył w 1935 r. Studiował na Wydziale matematyczno-fizycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a później na Wydziale Architektury w Gdańsku. Z chwilą wybuchu wojny wrócił do Wilna. Z końcem wojny powrócił w strony rodzinne. Do roku 1947 ukrywał się. Po kilku latach, w 1956 r. został zastępcą dyrektora Liceum w Puńsku (wykładał matematykę) oraz kierownikiem Domu Kultury Litewskiej. W 1956 r. został zastępcą Przewodniczącego Litewskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.

Po przejściu na emeryturę Józef Wiktor Vaina, tak pisze w „Opowieściach nie tylko muzealnych” /str. 19/: „Zacząłem więc chodzić po miejscowych gospodarzach, prosząc o połamane i niepotrzebne już sprzęty, przedmioty, domowego użytku. Jeśli już je otrzymałem, to za darmo…”

Tak zaczęła się nauczyciela-matematyka przygoda z etnografią, z kulturą ludową. Wszystkie eksponaty gromadził w domu i udostępniał turystom zwiedzającym Puńsk. Zebrał około 1000 pieśni i piosenek. Opracowywał pieśni, zapisywał melodie, katalogował i segregował eksponaty z takich dziedzin jak: tkactwo, koronkarstwo, przedmioty zdobnicze, oraz narzędzia meble (kolebki), dłubanki itp. Obecnie zgromadzone eksponaty znalazły miejsce w budynku państwowego muzeum.

Na podstawie jego zbiorów napisano kilka prac magisterskich. Dużo pisał do prasy litewskiej i polskiej. Opisał nazwy wiosek, pagórków, jezior i bagien. Był świetnym gawędziarzem i przewodnikiem. Jako pierwszy na terenie Puńska zorganizował koncert pieśni ludowych. Był założycielem i przez długie lata członkiem kapeli ludowej „Kumple”, z którą występował otrzymując liczne nagrody. Józef Vaina zwany jest litewskim Oskarem Kolbergiem, bo dzięki niemu zostało zebranych i ochronionych wiele zabytków kultury materialnej i duchowej. Twórca Muzem Etnograficznego, rozsławił Puńsk i Suwalszczyznę na cały świat.

W uznaniu zasług został odznaczony krzyżem Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Otrzymał nagrodę im. M. Kajki za zasługi dla kultury województwa suwalskiego. Posiadał wiele nagród litewskich.

W 2006 roku otrzymał srebrny medal "Gloria Artis".

Józef Vaina zmarł w 2011 roku.

Obecnie muzeum w Domu Kultury Litewskiej w Puńsku opiekuje się Maria Misiukanis, córka pomysłodawcy, kolekcjonera i pierwszego kustosza Józefa Vainy. 

Barbara Zagórna-Tężycka