Powiększ
Powiększ zdjęcie

Jan Lubomirski

Rok przyznania nagrody:
1977

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Warmińsko-mazurskie, Olsztyn

Urodził się w 1905 r. w Stanclewie koło Reszla. W swojej wsi ukończył szkołę niemiecką, ale już mając kilkanaście lat czynnie zainteresował się muzyką, należał do chóru i kapeli kultywujących tradycje polskich pieśni. Zdolności muzyczne i zapał do pracy młodego J. Lubomirskiego znalazły uznanie Związku Obrony Kresów Zachodnich i Związku Polaków w Prusach Wschodnich, które przyznały mu stypendium i wysłały na kurs organistów do Poznania. Zadaniem tego kursu było m.in. przygotowanie pracowników oświaty i kultury na teren poplebiscytowy, który przypadł Niemcom. Jednym z nauczycieli był sam Feliks Nowowiejski. Dzięki temu w latach 1923-1926 Jan Lubomirski nabył wiedzę i umiejętności profesjonalnego muzyka, poznał też bliżej język, historię i kulturę ojczystą. W latach 1926-1939 działał w Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, głównie na terenie Warmii, ale też na Mazurach, Powiślu i Krajny Złotowskiej. Był redaktorem odpowiedzialnym „Życia Młodzieży”, dodatku do „Gazety Olsztyńskiej”, zakładał chóry i kapele, dostarczał im polski repertuar w tym pieśni ludowe. Gromadził je w najbliżej mu znanych stronach rodzinnych, opracowywał dla potrzeb chórów i powielał domowym sposobem w formie śpiewników. Część opublikował w latach trzydziestych dla szkół polskich na Warmii. Założył i prowadził chór „Warmia” oparty na repertuarze ludowym i patriotycznym. W związku z tą działalnością w sierpniu 1939 r. został aresztowany i do końca wojny był więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg. W 1946 r. powrócił w rodzinne strony i już od maja pracował jako nauczyciel muzyki w szkołach Olsztyna, zakładał chóry dziecięce i młodzieżowe, a nawet kościelne. W latach 1950-1958 brał udział w Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego prowadzonej przez Państwowy Instytut Sztuki.

Znając sytuację autochtonów krzywdzonych w pierwszych latach „władzy ludowej” i ciesząc się pewnym zaufaniem jeszcze od czasów przedwojennych, mógł dokonać wielu cennych rejestracji pieśni warmińskich, tym bardziej że był jedynym muzykiem w ekipie badawczej. Swoje badania nad folklorem kontynuował i rozszerzał o ludową kulturę materialną, której zabytki ratował, gromadził i potem ofiarował Muzeum w Olsztynie. W latach 1960-1976 był instruktorem Ośrodka Metodycznego Wojewódzkiego Domu Kultury w Olsztynie. Kształtował repertuar zespołów amatorskich w duchu kultywowania rodzimych tradycji śpiewaczych i muzycznych. W 1969 r. wydał wspólnie z S. Markiewiczem „Pieśni Warmii i Mazur”. Z jego zbiorów korzystał też Władysław Gębik. Jan Lubomirski jest przykładem folklorysty z potrzeby serca, oddanym swojej pasji zbierackiej i popularyzatorskiej bez oglądania się na profity materialne.

Jan Lubomirski zmarł w 1997 roku.

 

Aleksander Błachowski