Genowefa Pabich
Rok przyznania nagrody:
2021
Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny
Dziedzina:
Pastyka obrzędowa i dekoracyjna. Wycinankarka
Region:
Krobia, Kurpie, woj. mazowieckie
Genowefa Pabich to artystka wyróżniająca się wśród szerokiego i bogatego grona twórców ludowych Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Urodziła się w 1939 roku we wsi Jazgarka, w 1959 roku po zamążpójściu przeniosła się do Krobi, niedaleko Kadzidła, gdzie obecnie mieszka. Twórczością ludową zajmuje się od trzynastego roku życia, realizując swoje pasje i zdolności w wielu dziedzinach. Jedną z nich jest wycinankarstwo.
Pierwsze wycinanki wykonała w 1952 roku pod okiem mamy, znakomitej twórczyni, Antoniny Kuliś. To od niej przejęła wzór wycinanki przedstawiającej jeźdźca na koniu. Charakterystyczne dla twórczości artystki koguty ozdobione kolorowymi grochami i cętkami znajdują powszechne uznanie i wzbudzają zachwyt, nie tylko wśród znawców sztuki ludowej. Także inne wycinanki, a zwłaszcza leluje, odznaczają się oryginalną ornamentyką przejawiającą się w prostym cięciu i przewadze płaszczyzny nad ażurem. Są kontynuacją archaicznych form w wycinance kurpiowskiej. Stylowo i kompozycyjnie mieszczą się w kanonie wycinanki regionu, jednocześnie są przykładem bogactwa indywidualnych wariantów. Nieliczne twórczynie w regionie kurpiowskim wykonują wycinanki w podobnej stylistyce.
Oprócz wycinankarstwa artystka zajmuje się tkactwem, wykonuje bukiety oraz kierce. Do tych ostatnich, poza grochem i fasolą, wykorzystuje wiązki różnorodnych zbóż. W powiązaniu z kunsztownymi kwiatami z bibuły stanowią wyjątkowe ozdoby o niepowtarzalnym charakterze. Palmy wielkanocne wykonywane przez artystkę to przemyślane, harmonijne wielobarwne dzieła, wpisujące się w wyjątkowy klimat uroczystości Niedzieli Palmowej na Kurpiach. Genowefa Pabich przez wiele lat swoje rękodzieło dostarczała do Spółdzielni „Kurpianka” w Kadzidle. Wszystkie prace artystki charakteryzuje kunszt, niezwykła staranność i precyzja wykonania oraz wyjątkowe poczucie estetyki.
To także dzięki tegorocznej laureatce oraz wielu innym znakomitym twórcom, ich poszanowaniu dziedzictwa i przywiązaniu do tradycji, wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej znalazło się na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Artystka należy do grona najbardziej znanych i cenionych twórczyń z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Chętnie i aktywnie, zawsze w stroju kurpiowskim, uczestniczy w wielu imprezach, kiermaszach, targach organizowanych na terenie Kurpiowszczyzny, na których przekazuje swe umiejętności młodemu pokoleniu. W muzeach, domach kultury i szkołach prowadzi warsztaty etnograficzne, uczy dzieci i młodzież wykonywania kwiatów z bibuły, palm, bukietów, „strzyżenia” wycinanek. Przekazywanie rodzimych tradycji traktuje jako swój obowiązek. Bierze czynny udział w Warsztatach Etnograficznych „Ginące Zawody”, organizowanych w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle, oraz w imprezach, takich jak: „Śladami Kurpiów”, „Wesele Kurpiowskie” i „Niedziela Kadzidlańska”. Zdobyła niezliczoną ilość nagród w konkursach sztuki ludowej w regionie i poza nim w różnych kategoriach i dziedzinach. Prace artystki znajdują się w zbiorach muzeów w Ostrołęce, Łomży, Nowogrodzie, Warszawie, Toruniu, Częstochowie, Muzeum Wycinanki Polskiej w Konstancinie i w wielu kolekcjach prywatnych.
Genowefa Pabich jest członkiem Kurpiowskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Stowarzyszenia Artystów Kurpiowskich. Za swoje prace i działalność została doceniona w regionie i poza nim, zdobywając wiele nagród i odznaczeń. Najważniejsze z nich to: odznaka „Zasłużony Dla Kultury Polskiej” (2008), Medal „Pro Mazovia” (2011), Nagroda Starosty Ostrołęckiego (2015), Medal „Zasłużony dla Cepelii” (2010), Nagroda Prezesa Związku Kurpiów Kurpik (2013), Nagroda Wójta Gminy Kadzidło (2015).
Prace artystki stanowią cenny i wyjątkowy wkład do skarbnicy sztuki kurpiowskiej, ludowej i narodowej.
Maria Samsel