Jest taki szczególny dzień w kalendarzu świąt obchodzonych w Poznaniu, kiedy 1 sierpnia każdego roku w samym centrum miasta na Starym Rynku, wokół fontanny z charakterystyczną figurką dziewczyny ubranej w strój ludowy gromadzą się tłumy poznanianek i poznaniaków. Część z nich ubrana jest w tradycyjne stroje, z których największą uwagę przyciągają charakterystyczne dziewczęce nakrycia głowy – wysokie kornety ozdobione kwiatkami, koralikami i kolorowymi wstążkami. To poznańskie Bamberki i poznańscy Bambrzy – poznaniacy od pokoleń, związani bardzo ze swoim miastem, które 300 lat temu przyjęło ich przyjaźnie oddając im we władanie zrujnowane po wojnie północnej gospodarstwa we wsiach tworzących pierścień wokół Poznania. Ciężką pracą, uporem i konsekwencją przyczynili się do rozkwitu tych wsi, wiążąc się bardzo ze swoja nową ojczyzną. Coroczne święto to okazja do przypomnienia tych dawnych dziejów i do zaznaczenia swoje obecności w mieście. Inicjatorem tego wydarzenia i gospodarzem jest Towarzystwo Bambrów Poznańskich, dla którego spotkania pod pomnikiem Bamberki są sposobem na podtrzymywanie tradycji oraz więzi kulturowych i społecznych.

Towarzystwo Bambrów Poznańskich jako samodzielnie Stowarzyszenie powstało w 1996 r. przy wydatnej pomocy prof. dr hab. Marii Paradowskiej – etnolożki, badaczki i znawczyni dziejów osadnictwa bamberskiego. Od 1993 r. działało jako Koło Bambrów Poznańskich przy Towarzystwie Miłośników Miasta Poznania. W 2003 r. powstało Muzeum Bambrów Poznańskich, w którym regularnie odbywają się lekcje muzealne, spotkania i wydarzenia kulturalne promujące dzieje Bambrów. Członkinie i członkowie Towarzystwa pielęgnują tradycje i pamięć dotyczącą potomków dawnych osadników przybyłych w XVIII wieku w kilku falach osadniczych, na tereny dawnych podpoznańskich wsi z okolic Bambergu we Frankonii (część dzisiejszej Bawarii). Osadnicy zamieszkiwali wsie położone wokół Poznania, które z czasem zostały włączone w granice miasta Poznania (Jeżyce, Wilda i Górczyn od 1900 r. oraz Dębiec, Bonin, Winiary i Rataje od 1925 r.) oraz miasto Luboń. To właśnie do Lubonia przybyło pierwszych kilkanaście rodzin, a symboliczną pozostaje do dzisiaj data podpisania z nimi kontraktu osadniczego przez ówczesne władze miejskie.

Jako niegdysiejsi imigranci zarobkowi polepszyli swój los, ale też dali nowemu miejscu osiedlenia wiele nowych wartości właściwie w każdym wymiarze. Nie ulękli się prześladowań podczas okupacji hitlerowskiej, a także szykan w czasach PRL, kiedy to nie mogli się zrzeszać i manifestować swojej tożsamości kulturowej. Trwająca trzy wieki współpraca Bambrów z rdzenną ludnością Poznania i okolicznych wsi uczyniła z nich ważną część społeczności wielkopolskiej, dziś prawie nie do wyodrębnienia. Cechujące Bambrów poszanowanie prawa i wartości wyższych, a także cierpliwość w budowaniu relacji międzyludzkich to cechy, które umożliwiły poznaniankom i poznaniakom wzajemne przenikanie się, uzupełnianie i wzbogacanie rozlicznych wątków społecznych i kulturowych.

Od 2000 r. Towarzystwo wręcza corocznie odznakę „Złotej Bamberki" przyznawaną osobom szczególnie zasłużonym dla Towarzystwa oraz upowszechniania i wspierania rozwoju działań na rzecz społeczności skupionej w Towarzystwie. Celami Towarzystwa od jego powstania pozostają przede wszystkim zachowanie i kultywowanie polskiej tradycji patriotycznej Bambrów Poznańskich jako integralnej części kultury poznańskiej i wielkopolskiej; wyszukiwanie, konserwowanie i ochrona jeszcze istniejących zabytków bamberskich; eksponowanie zabytków, fotografii i dokumentów oraz innych zbiorów związanych z osadnictwem bamberskim przy współpracy z muzeami; edukacja w zakresie kolekcjonowania i zabezpieczania zabytków bamberskich oraz pamiątek rodzinnych związanych z osadnikami bamberskimi z XVIII wieku w zbiorach prywatnych; odtwarzanie i uzupełnianie historii miasta Poznania związanego z osadnictwem bamberskim oraz upowszechnianie w społeczeństwie m. Poznania i Wielkopolski wiedzy o osadnikach bamberskich, ich historii i działaniu na rzecz miasta, regionu, jak i całej Polski od XVIII wieku aż do dnia dzisiejszego.

Najistotniejszym elementem wyróżniającym społeczność bamberską w Poznaniu jest wspomniane na początku Święto Bamberskie. Ta uroczystość rozpoczęta w połowie lat 90. XX wieku z inicjatywy Towarzystwa Bambrów Poznańskich na stałe wkroczyła w kanon poznańskich świąt miejskich. Głównym celem tego corocznego wydarzenia jest upamiętnienie podpisania pierwszego kontraktu lokalnych władz z przybyłymi na te tereny osadnikami z Bambergu. Miało to miejsce we wsi Luboń 1 sierpnia 1719 r.. Członkinie i członkowie TBP obecni są w życiu codziennym i odświętnym miasta, a poznanianki i poznaniacy szczególnie cenią sobie ich obecność podczas parady z okazji Dnia Świętego Marcina w dniu 11 listopada oraz w uroczystych procesjach Bożego Ciała. Podczas wszystkich tych uroczystości potomkowie Bambrów ubierają się w charakterystyczne stroje, które funkcjonowały przez 300 lat w przestrzeni miejskiej Poznania i okolicznych wsiach, zamieszkałych przez Bambrów.

Dzięki staraniom Towarzystwa w Poznaniu niezwykle żywotna jest praktyka noszenia stroju bamberskiego podczas ważnych świąt państwowych i kościelnych. Powstał on już w granicach Rzeczypospolitej, a ukształtował się w XIX wieku w wyniku skrzyżowania cech strojów frankońskich, łużyckich, lubuskich, wielkopolskich oraz biedermeieru. W procesie włączania wsi do miasta i mieszania się ludności wiejskiej z ludnością miejską, strój bamberski zaczął tracić swe znaczenie – od połowy XX wieku związany jest jedynie z doroczną obrzędowością kościoła katolickiego. Uroczysty strój bamberski składał się z kilkudziesięciu elementów. Stroje przechowywane były w specjalnie wyznaczonych do tego celu kufrach.

Towarzystwo Bambrów Poznańskich w swych działaniach stale współpracuje z Wydziałem Kultury Urzędu Miasta Poznania, Fundacją Rozwoju Miasta Poznania, Muzeum Etnograficznym Oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznańską Lokalną Organizacją Turystyczną PLOT, Instytutem Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Towarzystwo zostało w 2009 r. wyróżnione Europejską Nagrodą Obywatelską, przyznawaną przez Parlament Europejski za działania na rzecz integracji europejskiej porozumienia między narodami. Z kolei wysiłki podejmowane na rzecz podtrzymywania tradycji i edukowania w zakresie wielokulturowości miasta zostały docenione w 2018 r., kiedy decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Kulturowego „Tradycje kulturowe Bambrów Poznańskich” zostały wpisane na Krajową listę zjawisk niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

W 2019 r. Towarzystwo Bambrów Poznańskich jest głównym organizatorem obchodów trzechsetnej rocznicy przybycia pierwszych osadników z Bambergu do Poznania. To bezprecedensowe wydarzenie związane ze sprowadzeniem osadników obcych kulturowo jest przykładem udanej migracji oraz procesów integracyjnych i asymilacyjnych. Wyrazem szacunku do Ich kultury i tradycji jest ustanowienie przez Radę Miasta Poznania 2019 r. Rokiem Bambrów Poznańskich (uchwała nr V/44/VIII/2/2019 z dnia 8 stycznia 2019 r.), którą uzasadniono tymi słowami: „Bambrzy poznańscy szczycą się swoją historią, która dowiodła, że dobra współpraca między różnymi nacjami jest nie tylko możliwa, ale przynosi dobre efekty. Trwająca trzy wieki współpraca Bambrów z rdzenną ludnością Poznania i okolicznych wsi uczyniła z nich ważną część wielkopolskiej społeczności. 300 lat od zawarcia kontraktu osiedleńczego pomiędzy władzami Poznania i pierwszą grupą osadników przybyłą z okolic Bambergu oraz późniejsze dokonania Bambrów na rzecz miasta są okazją do świętowania tego jubileuszu”.

Prawie trzy wieki wspólnej historii, wspólnych dziejów spowodowały symbiozę kultur i zwyczajów. Dziś można powiedzieć: co bamberskie to poznańskie, co poznańskie to bamberskie. Bamber to człowiek solidny, pracowity, punktualny, rzetelny, dla którego określenie poznański Bamber to coś ważnego, wyjątkowego, szczególnego, czegoś czym można się chwalić. Poznańscy Bambrzy to niezbywalny element współczesnego krajobrazu kulturowego miasta Poznania.

Anna Weronika Brzezińska