Powiększ
Powiększ zdjęcie

Marianna Bączek

Rok przyznania nagrody:
2019

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Śpiewaczka

Region:
Bandysie, pow. ostrołęcki, Kurpie, woj. mazowieckie

Marianna Bączek urodziła się w 1931 r. w Bandysiach, wsi położonej w gminie Czarnia, w regionie Kurpiów. To wyjątkowy puszczański region, przez wieki izolowany i pewnie dlatego to tutaj zachowało się wiele ciekawych archaicznych pieśni i znakomitych ich wykonawców. Taką encyklopedią pieśni kurpiowskich jest Marianna Bączek. Od dziecka interesowała się obrzędowością, pieśniami, słyszała je w domu, od babci, która lubiła śpiewać po prostu przy domowych zajęciach, ale przede wszystkim od ojca, śpiewaka weselnego i pogrzebowego oraz od stryjka muzykanta. Ciężki i pracowity los dziecka wiejskiego lat przedwojennych poznała na własnej skórze. Ale może dlatego dobrze zna i pamięta cały kurpiowski repertuar. „Przędło się na kółkach, darło się pióra razem z sąsiadkami i się śpiewało, zwłaszcza w adwencie”. Była zawsze mistrzynią pieśni leśnych, przyśpiewek z tzw. przytrampywaniem ipieśni weselnych. Na weselach pełniła przez wiele lat funkcję czepkarki, więc każdy element obrzędu weselnego zna doskonale, podobnie jak całą oprawę muzyczną.

Jest też specjalistką pieśni pogrzebowych, do niedawna była jeszcze zapraszana na pogrzeby „Szkoda, że młodych to w ogóle nie interesuje. Z moich koleżanek, co z nimi śpiewałam, to jedna wyjechała, a drugiej lekarz zabronił śpiewać. Tylko ta trzecia chodzi jeszcze na pogrzeby, choć i ona ma nogi chore, tak jak ja”(rozmowa w Polskim Radio, 2011 r.)

Jest prawdziwą naturalną animatorką ruchu śpiewaczego na Kurpiach. Działała w kilku zespołach kurpiowskich: „Carniacy”, „Bandysie” i „Długodzanki” (Nagroda im. Oskara Kolberga w 2000 r.),.

Nawet jesce teraz jak te starsze my się zbierzem, to jesce prosą nas zeby zaspsiewać” - mówiła  Marianna Bączek w Polskim Radiu, podczas festiwalu „Nowa Tradycja” w 2011 r. w koncercie „Muzyka Źródeł”. Z tymi zespołami śpiewała pieśni z przyptrampywaniem, wnoszące ruch i życie w oryginalnym stylu wykonawczym, polegającym na wytupywaniu rytmu przez wszystkie uczestniczki. Te pieśni to relikt, pozostałość po dawnych tańcach korowodowych, które dziś można spotkać tylko na Kurpiach Zielonych.

Marianna Bączek brała wielokrotnie udział w konkursach. Jej bogaty repertuar pieśni oraz opowieści o dawnych obrzędach został zarejestrowany przez Polskie Radio podczas Festiwali w Kazimierzu i w jej domu w Bandysiach. Marianna Bączek śpiewa i mówi piękną kurpiowską gwarą, występuje zawsze w stroju kurpiowskim. Jej działalność prezentuje to co najcenniejsze w kulturze tradycyjnej - międzypokoleniowy przekaz autentycznych treści i praktyk wykonawczych.

W roku 2014 Marianna Bączek została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w tworzeniu i upowszechnianiu polskiego folkloru. Jest laureatką wielu nagród: Zasłużony Działacz Kultury (1992), „Muzyka Źródeł” (2013), „Pro Mazovia” (2014) oraz wielokrotną laureatką festiwalu w Kazimierzu (w latach 1986-2015, zdobywczyni Baszty - głównej nagrody Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w 2010 r.).

 

Maria Baliszewska