Zespół utworzony został w 1956 r. z inicjatywy sądeckich Spółdzielców. W ponad pięćdziesięcioletnim okresie działalności, współtworzyły go reprezentacje trzech pokoleń: starostów, młodzieży i dzieci, przedstawiające sądecki folklor w zespole dojrzałych artystów „Lachy” i dziecięcym „Małe Lachy” . Program artystyczny Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Lachy” oraz Dziecięcego Regionalnego Zespołu „Małe Lachy” prezentował kulturę muzyczną, tradycje, obrzędy i zwyczaje znad Dunajca i okolic (wsi Podegrodzie, Niskowa, Świniarska, Bilska, Łososiny, Rojówki, Szczerzyca, Kamienica, Łącka); folklor Lachów Podegrodzkich oraz regionów sąsiednich: Lachów Szczyrzyckich, Górali Łącko-Kamienickich, Pogórzan i Krakowiaków.
Dzięki współpracy instruktorów i autentycznych nosicieli folkloru sądeckiego, artystów, muzyków, zbieraczy i dokumentatorów regionalnych pieśni, melodii, tańców i obrzędów przez cały okres działalności zespołu opartej na repertuarze artystycznie opracowanym, zachowano w dużym zakresie ideę autentyczności prezentowanego programu. W długoletniej działalności w pracę z Zespołem „Lachy” zaangażowanych było wiele postaci, cenionych w ruchu folklorystycznym: Anna Szurmiak-Bogucka, Kazimierz Bogucki, Zofia Żytkowicz, Michalina Wojtas, Maria Waśko, Lidia Czechowska.
W latach 1956-89 zespół działał pod patronatem Spółdzielczości Pracy w Nowym Sączu, od 1990 r. opiekę organizacyjną nad zespołem sprawuje Towarzystwo Przyjaciół Regionalnego Zespołu „Lachy” (stowarzyszenie utworzone przez długoletnich członków zespołu i instruktorów, przez osoby związane z jego działalnością, w celu zachowania dorobku kulturalnego oraz zapewnienia pomocy, umożliwienia kontynuowania twórczości). Zespół wspomaga finansowo Urząd Miasta Nowego Sącza.
Zespoły „Lachy” i „Małe Lachy” prezentowały swój repertuar tysiącom widzów w kraju i zagranicą podczas wielu koncertów, festiwali i konkursów. Zespół zdobył wiele nagród (najcenniejsze to: dwukrotnie zdobyte „Złote Ciupagi” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem w 1970 i 1989, „Złoty Ajhasonss” na Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcych Grup Folklorystycznych Matha, we Francji 1979, Grand Prix XI Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych w Żywcu 2000, I miejsce grupy młodzieżowej Lachów na XVI Finale Krajowym Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kołobrzegu 2002, II miejsce Kapeli Lachów w Konkursie Muzyków, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych w Podegrodziu 2005), odznaczeń i wyróżnień (Zbiorowa Odznaka Tysiąclecia Państwa Polskiego 1966, Odznaka Zasłużony Działacz Kultury 1966, Złota odznaka Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej 1970, Złota odznaka Za zasługi dla Ziemi Sądeckiej 1972, Nagroda Ministra Kultury i Sztuki, 1977, Nagroda Wojewody Nowosądeckiego 1990, Dyplom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z okazji Jubileuszu 50-lecia Zespołu, Odznaczenie Samorządu Województwa Małopolskiego, „Złote Jabłko Sądeckie” Starosty Sądeckiego – za wieloletni trud pracy twórczej i zaangażowanie w krzewieniu kultury lachowskiej, Odznaczenie „Tarcza Herbowa – „Zasłużony dla miasta Nowego Sącza” 2006).

/red.K.M./