Powiększ
Powiększ zdjęcie

Janina Kowalczuk

Rok przyznania nagrody:
2007

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Śpiewaczka

Region:
Lubelskie, powiat tomaszowski, Grabowica

Janina Kowalczuk urodziła się w 1931 r. Jej rodzicami byli Paulina i Maciej Malcowie, ludzie utalentowani, wrażliwi na piękno muzyki, śpiewu, dźwięków i urody otaczającego ich roztoczańskiego krajobrazu. Postacią szczególnie wyróżniającą się była starsza siostra Janiny, Maria Malec (Uchman), zdolna śpiewaczka, poetka pisząca teksty do pieśni i tworząca melodie.
Janina Kowalczuk wspominała, że od dziecka przysłuchiwała się śpiewom starszych kobiet przy zajęciach w gospodarstwie, darciu pierza, prządkach, przy pasieniu krów i innych pracach polowych. Zapamiętała pieśni - teksty i melodie - śpiewy rozbrzmiewające po całej okolicy.
Do szkoły chodziła tylko 3 lata, jej edukację przerwała wojna. W 1951 r. wyszła za mąż i zajmowała się gospodarstwem rolnym w Grabowicy.
Wiele przyjemności przynosiło jej uczestnictwo w życiu lokalnej społeczności. Zawsze chętnie śpiewała podczas spotkań i obrzędów rodzinnych, na weselach, chrzcinach, w czasie świąt kościelnych i uroczystości religijnych, często przy codziennych zajęciach w gospodarstwie.
W 1969 r. przy Kole Gospodyń Wiejskich w Grabowicy powstał zespół śpiewaczy „Grabowiczanki”, którego kierownikiem została Janina Kowalczuk. W zespole zawsze była osobą wiodącą, śpiewała z charakterystycznym dla tej okolicy „przeciąganiem” i gwarą. Wniosła do zespołu bogaty i różnorodny, niezwykle wartościowy repertuar tradycyjnych pieśni ludowych (pieśni religijne, obrzędowe, przyśpiewki weselne, kołysanki, ballady, kolędy i pastorałki). Była źródłem wiedzy o dawnych zwyczajach i obrzędach.
Karierę śpiewaczki ludowej-solistki Janina Kowalczuk rozpoczęła w 1984 r., na Ogólnopolski Festiwalu w Kazimierzu zdobywając „Złotą Basztę”, w kolejnych latach zdobyła: III miejsce w kategorii solistów (1992), kolejne „Złote Baszty” w 1999 i 2005 r. Uczestniczyła w nagraniach dla archiwum fonograficznego Polskiego Radia, Radiowego Centrum Kultury Ludowej w Warszawie, Oddziału PR w Lublinie oraz GOK w Suścu.
Często występowała z Zespołem „Grabowiczanki” podczas imprez folklorystycznych lokalnych, wojewódzkich i ogólnopolskich („Dni Folkloru Zamojszczyzny” w Zwierzyńcu, Festiwalu Folkloru „Roztocze” 2006, Festiwalu Chleba w Mińsku Mazowieckim 2005, w gminnych przeglądach folklorystycznych w Suścu, Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu). W 1994 r. zespół uzyskał wyróżnienie w Kazimierzu, w kategorii zespołów śpiewaczych. Janina Kowalczuk i „Grabowiczanki” działały pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury w Suścu.

Janina Kowalczuk zmarła w 2020 roku.

 /red.K.M./