Janina Marcinkowa

Rok przyznania nagrody:
1989

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Śląskie, Cieszyn

Urodziła się w 1920 r. w Cieszynie. Tutaj też uczęszczała do liceum. Taniec i praca choreografa interesowały ją od młodości, dlatego też ukończyła Państwowe Ognisko Baletowe w Bielsku-Białej (1951), studium taneczne oraz Pedagogiczne Studium Taneczne Centralnej Poradni Amatorskiego Ruchu Artystycznego (dyplom 1968) oraz kurs kinetografii (dyplom 1965). W latach 1960-1977 kierowała kolejno referatem kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Cieszynie, Powiatową Poradnią Kulturalno-Oświatową oraz Działem Artystycznym w Cieszyńskim Domu Kultury. Równocześnie studiowała etnografię na Uniwersytecie Wrocławskim (magisterium w 1967 r). W latach pięćdziesiątych oraz od 1962 do 1974 prowadziła metodyczne badania nad folklorem tanecznym Śląska Górnego, Cieszyńskiego i Beskidu Śląskiego.

Owocem pracy ludoznawczej były publikacje książkowe: „Folklor taneczny Beskidu Śląskiego” (1969, 1971), ,,Pieśni, tańce i obrzędy Górnego Śląska” (współautorzy Krystyna Sobczyńska i Władysław Rakowski - 1973), „Folklor Zagłębia Dąbrowskiego” (współautorzy Krystyna Sobczyńska i Władysław Byszewski - 1982), „Tańce Beskidu i Pogórza Cieszyńskiego” (1996), „Dance from Cieszyn - kinetograms et music” (1978). Ponadto opracowała skrypty dla słuchaczy kursów choreograficznych oraz opublikowała wiele artykułów w lokalnych wydawnictwach naukowych (np. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”) oraz w kalendarzach i prasie. Jest też współautorką scenariuszy oraz opracowań instruktaży tańców na videokasetach w ramach cyklu „Tańce polskie” wydawanego przez Fundację Kultury Wsi, wśród których można wymienić: „Beskid Śląski”, „Cieszyn”, „Rozbark”, „Pszczyna”, „Śląsk nad Odrą”. Jako choreograf, czasowo również jako kierownik, prowadziła Zespół Pieśni i Tańca ,,Olza” Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czechach (1954-1964), zespół folklorystyczny ,,Goleszów” (25 lat) oraz zespoły: „Przyjaźń” w Skoczowie, „Pszczyna”, „Wisła” i ,,Istebna”. Opracowywała układy taneczne dla około 40 zespołów amatorskich i profesjonalnych w kraju i za granicą (Francja, Czechy, Szwecja, USA). Współpracowała też z telewizją w Katowicach przy cyklach audycji upowszechniających folklor śląski: „U Bregułów na Zawodziu”, „Z teki folklorystycznej Adolfa Dygacza”. Prowadziła wykłady i zajęcia z zakresu tańca na kursach kwalifikacyjnych Centralnej Poradni Amatorskiego Ruchu Artystycznego dla instruktorów choreografów w Płocku, Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Krakowie, Bielsku-Białej, Nowym Sączu, a także dla działaczy polonijnych w Płocku, Krośnie i Lublinie. Brała udział w jury prestiżowych festiwali folklorystycznych w Żywcu, Zakopanem i Rzeszowie. Jest członkiem Rady Ekspertów Międzynarodowej Organizacji Festiwali Folklorystycznych oraz członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Etnochoreologicznego.

Całe życie poświęciła pracy na polu poznania i popularyzacji tańców śląskich. Jej wszechstronna działalność odegrała niezwykle istotną rolę w rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego bazującego na folklorze wszystkich podregionów etnograficznych Śląska.

Janina Marcinkowa zmarła w 1999 roku.

 

Aleksander Błachowski