Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze

Przysucha, Ziemia Przysuska, woj. mazowieckie

Towarzystwo rozpoczęło swoją działalność w 2004 roku. W momencie powołania liczyło dziewiętnaścioro członków, obecnie działają w nim 24 osoby. Największą wśród nich grupę stanowią osoby związane z przysuską kulturą i oświatą. Prezesem Towarzystwa od początku jest dyrektor Biblioteki Publicznej w Przysusze – Jerzy Kwaśniewski. Stowarzyszenie realizuje zadania lokalne, mając na uwadze dobro społeczne i tradycje Przysuskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Oskara Kolberga, działającego w Przysusze w latach 1960–2002. Ostatni wieloletni prezes jest także członkiem honorowym Towarzystwa. To za sprawą członków Towarzystwa zorganizowano w 1960 roku po raz pierwszy Dni Kolbergowskie. Kilkanaście lat później powstało społeczne Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze.

Działalność Towarzystwa skierowana jest przede wszystkim na zachowanie i udokumentowanie tradycyjnego folkloru regionu radomskiego. Służy temu coroczny przegląd o nazwie Dni Kolbergowskie. Ponadto Stowarzyszenie wydaje materiały i dokumenty dotyczące historii oraz współczesnego życia miasta i powiatu przysuskiego. Organizuje różnorodne imprezy kulturalne, turystyczno-krajoznawcze, konferencje, sesje popularnonaukowe i warsztaty sztuki ludowej, skierowane także do młodego pokolenia. Popularyzuje wiedzę o Oskarze Kolbergu, jego dziele oraz związkach z Przysuchą. Upowszechnia informacje o instytucjach i osobach zasłużonych dla regionu przysuskiego. We współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej i jego Oddziałem, organizuje dla okolicznych szkół konkursy wiedzy o Oskarze Kolbergu.

Najważniejszą imprezą kulturalną, organizowaną od 1960 roku (70. rocznicy śmierci Oskara Kolberga) jest przegląd tradycyjnego folkloru – Dni Kolbergowskie. Od 2005 Towarzystwo, które kontynuuje tradycje swoich poprzedników, jest głównym organizatorem tej imprezy. To tu wszyscy twórcy ludowi: kapele, zespoły śpiewacze, instrumentaliści i śpiewacy-soliści, mogą prezentować swój dorobek artystyczny, który corocznie jest rejestrowany na potrzeby archiwum Towarzystwa.

Przysuski przegląd wypromował wielu znanych i cenionych skrzypków ludowych, między innymi Józefa Zarasia, Jana i Piotra Gaców czy Jana Kmitę. Jest on także sposobem na upowszechnianie działań młodych twórców i animatorów kultury ludowej. W tym celu powstała kategoria „Mistrz i uczeń”. Dni Kolbergowskie to także eliminacje regionu radomskiego do Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Podczas Dni Kolbergowskich organizowane są konferencje i sesje popularnonaukowe, których tematem przewodnim jest Oskar Kolberg, jego dorobek i wpływ na kulturę współczesną. Corocznym Dniom towarzyszą warsztaty rękodzieła. Ostatni mistrzowie ginących zawodów – garncarstwa, kowalstwa artystycznego, tkactwa czy wikliniarstwa – zapoznają liczną publiczność ze swoją wytwórczością, wyglądem warsztatów oraz techniką tworzenia poszczególnych wyrobów.

Pośród wielu ważnych dla miasta i regionu imprez kulturalnych, które zorganizowało Towarzystwo, warto wymienić najważniejsze:

• 2005 rok – sesja popularno-naukowa z okazji 260. rocznicy nadania praw Przysusze „Dzieje Przysuchy – rozwój społeczno-gospodarczy miasta na przełomie XVIII i XIX wieku”;
• 2005 rok – widowisko słowno-muzyczne „Przysucha – miasto trzech kultur”;
• 2008 rok – „Sesja popularnonaukowa z okazji 50-lecia odzyskania przez Przysuchę praw miejskich”;
• 2009 rok – konferencja naukowa „Twórczość naukowa i muzyczna Oskara Kolberga inspiracją współczesnych działań etnograficznych, folklorystycznych i etnomuzykologicznych”;
• 2014 rok – sesja popularno-naukowa „Wpływ dzieła Oskara Kolberga na niektóre aspekty życia współczesnego”;
• 2016 rok – koncert i wystawa z okazji „200 lat szkolnictwa powszechnego w Przysusze”;
• 2022 rok – sesja popularno-naukowa „W kręgu Oskara Kolberga i jego twórczości”.

Towarzystwo prowadzi także działalność wydawniczą. Przez 19 lat swego istnienia wydało 10 publikacji.

W latach 2012–2015 Towarzystwo było współorganizatorem ogólnopolskiej Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. W 2014 roku włączyło się we współorganizację obchodów Roku Oskara Kolberga.

W 2021 roku Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze było partnerem organizowanej przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze konferencji naukowej „Miasteczko Sztetl-Städtchen. Wokół konstruowania wielokulturowości i lokalnego dziedzictwa”.

Towarzystwo współpracuje z różnymi organizacjami i stowarzyszeniami w regionie radomskim. To dzięki tej współpracy oraz aktywnemu udziałowi w różnych projektach grantowych w ramach funduszy unijnych Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, pozyskało znaczne fundusze, które przeznaczyło na realizację wydarzeń związanych z kulturą ludową. Ostatni z realizowanych projektów, „Potańcówka u Oskara Kolberga”, w ramach którego zakupiono specjalny podest drewniany i zorganizowano kilka potańcówek w małych miejscowościach, przypomniał jak ważna i potrzebna jest muzyka ludowa w życiu mieszkańców wsi i miasteczek. Muzyka, która aktywizuje i integruje mieszkańców każdej miejscowości.

Jerzy Kwaśniewski