W cztery lata po śmierci Felicji Curyłowej (1904-1974), wybitnej malarki i działaczki społecznej przyznana została zbiorowa nagroda im. O. Kolberga grupie kobiet, które przez wiele lat współpracowały z malarką, a właściwie które jej zawdzięczają zdobytą pozycję znanych i cenionych twórczyń ludowych.

Felicja Curyłowa była twórczynią wyjątkową, jedną z najbardziej znanych i cenionych twórczyń ludowych w powojennej historii naszego kraju. Prym ten wiodła przez ponad 20 lat. Zaczęło się od pierwszego konkursu w 1948 r. na malowaną chatę w Zalipiu i we wsiach okolicznych na Powiślu Dąbrowskim (ówczesne woj. krakowskie, po 1975 r. woj. tarnowskie). Z inicjatywą zorganizowania takiego konkursu wystąpił Dyrektor Muzeum Etnograficznego w Krakowie prof. Tadeusz Seweryn, który w okresie międzywojennym stwierdził kontynuację tej dziedziny twórczości, której początki sięgały przełomu XIX/XX w. i którą po raz pierwszy opisał Władysław Hickiel w artykule „Malowanki ludowe na Powiślu

Dąbrowskim” w czasopiśmie „Lud” w 1906 r. Organizatorom konkursu przyświecała idea wskrzeszenia po latach wojny zwyczaju zdobienia domów i izb malowankami naściennymi i na papierze. Pomysł okazał się nadzwyczaj udany. W konkursie w 1948 r. wzięło udział 40 kobiet, ozdobiono 18 izb, wykonano ponad 100 malowanek. Wśród najlepszych i nagrodzonych twórców znalazła się Felicja Curyłowa. Obdarzona talentem artystycznym, a także zmysłem organizacyjno-społecznym pełna energii i pomysłów szybko skupiła wokół siebie grupę kobiet chcących uczestniczyć w następnych konkursach. Założyła Stowarzyszenie pod nazwą „Wieś Tworząca”, a w kilka lat później przyczyniła się do zorganizowania trzech imprez - „Dni Zalipia”. W pierwszych powojennych latach Zalipie stało się najbardziej znaną wsią w Polsce. Mówiono o niej - ,,wieś malowana”, ,,Wieś twórcza”, a malowanki zalipiańskie trafiły do pism, książek, nakręcono o nich kilka filmów, były ozdobą niemal wszystkich wystaw sztuki ludowej. Już na pierwszej powojennej wystawie „Sztuki i Rękodzieła Ludowego” w Warszawie w 1949 r. pokazano ponad 50 malowanek zalipiańskich pochodzących z wspomnianego konkursu w 1948 r. Wystawa ta była następnie pokazywana w innych miastach Polski i za granicą. Felicja Curyłowa wraz z innymi malarkami: Felicją Kosieniakową, Stefanią Łączyńską, Marią Owcą, Janiną Lizak, Marią Wojtyto i in. rozpropagowała malarstwo zalipiańskie zdobiąc różne lokale i pomieszczenia w Warszawie, Krakowie, Lublinie, w Dąbrowie Tarnowskiej, Bochni i w wielu innych mniejszych miejscowościach. Wykonały też wielobarwne kompozycje kwiatowe w jednej z sal statku ,,Batory”. Ich malowanki wykorzystane zostały przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego do zdobienia tkanin, chust, ceramiki. Również w samym Zalipiu ozdobiono malowankami przedszkole, szkołę, kościół, pocztę i Dom Twórczy. Twórczynie przeniosły zalipiańskie malowanki ze ścian swych domów na papier. W tej formie malowanka zalipiańska trafiła do Cepelii, Desy i na targi sztuki ludowej. Wkrótce wzbogacono ją o ażurowe malowane wycinanki. Wiele malarek zajmowało się też hafciarstwem i wyplotami ze słomy. Lista konkursów i wystaw krajowych i zagranicznych, targów sztuki ludowej i imprez folklorystycznych, na których prezentowane były malowanki zalipiańskie, sięga kilkuset i trudno je wszystkie wymienić. Obszerna jest także literatura o Zalipiu i ich malarkach obejmująca ponad 250 pozycji. Część tego bogatego piśmiennictwa zestawiła Aleksandra Jackowska w pracy „Sztuka Zalipia” z 1982 r.

Marian Pokropek