Józef Pitoń
Rok przyznania nagrody:
2004
Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny
Dziedzina:
Muzyka. Śpiewak. Tancerz
Region:
Małopolskie, powiat tatrzański, Podhale, Zakopane
Józef Pitoń pochodzi z tradycyjnej rodziny góralskiej. Urodził się w 1932 roku w Kościelisku, w rodzinnej wsi ukończył szkołę podstawową, a następnie liceum ogólnokształcące w Zakopanem i studia w Krakowie.
Od wczesnej młodości zafascynowany jest tradycją i folklorem góralskim – tańcem, muzyką, śpiewem i gwarą. Swoją artystyczną wrażliwość i przywiązanie do podhalańskiej kultury, przyrody, ludzi przekazuje młodym pokoleniom. Podczas długoletniej działalności w zakresie folkloru muzycznego i słownego chronił i popularyzował podhalańską kulturę w regionie, w całej Polsce i poza granicami kraju.
W 1952 roku zaczął działać w amatorskim ruchu folklorystycznym, w regionalnych zespołach artystycznych – początkowo w Kościelisku i Krakowie (był współzałożycielem Zespołu Pieśni i Tańca „Skalni”). Następnie w latach 1967-1997 był członkiem zespołu im. Klimka Bachledy działającego przy Związku Podhalan w Zakopanem. W okresie 1970-1997 pełnił funkcje jego kierownika artystycznego. Prowadził także naukę tańca i śpiewu w zespole im. Bartusia Obrochty w Zakopanem oraz na letnich kursach folklorystycznych dla Polonii w Lublinie, Opolu, Nowym Sączu i Sanoku. Uczył tańca, śpiewu i gwary zespoły „Karliki” i „Wieliczka” z Francji. Przez dwa lata pracował również w zespole góralskim w Chicago.
Józef Pitoń uznawany jest również za jednego z najlepszych gawędziarzy podhalańskich. Od lat 60-tych XX wieku prowadził pogadanki regionalne na obozach, w szkołach, pensjonatach. Od 1969 roku brał udział w „Sabałowych Bajaniach” w Bukowinie Tatrzańskiej, gdzie zdobył 20 nagród głównych. Wiele jego gawęd zostało wydanych drukiem (np.: „Moje bajdy”, „Naski świat”, „Holni ludzie”, „Roki lecom”).
Od wielu lat jest jurorem podczas konkursów gwarowych, przeglądów zespołów regionalnych, konkursów tańca góralskiego i zbójnickiego odbywających się w trakcie „Karnawału góralskiego” w Bukowinie Tatrzańskiej oraz w ramach Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu i Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego Ziem Górskich w Zakopanem.
W 1976 roku Józef Pitoń zdobył nagrodę główną w Ogólnopolskim Konkursie Tradycjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie. Kierowany przez niego Zespół Klimka Bachledy w tym samym roku uhonorowany został Nagrodą im. Oskara Kolberga.
Józef Pitoń jest aktywnym działaczem Związku Podhalan (od 1957 roku). Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień honorujących jego wieloletnią działalność artystyczną i popularyzatorską (otrzymał m.in. tytuł i odznaczenie „Zasłużony dla Ziemi Krakowskiej”, „Zasłużony dla Miasta Zakopanego”, Nagrodę Ministra Kultury oraz czterokrotnie „Złotą Ciupagę” na MFFZG w Zakopanem).
/red.K.M./
Laureaci Nagrody 2004
- Aleksander Bobowski
- Stanisław Fijałkowski
- Magdalena Gruszka
- Andrzej Haniaczyk
- Janina Jarosz-Walczakowa
- Tadeusz Kacalak
- Władysław Koczot
- Marian Kubicki
- Julianna Pawlak
- Józef Pitoń
- Jarosław Rodak
- Marianna Rzepka
- Kapela „Wałasi” z Istebnej
- Zespól Folklorystyczny „Zakukała kukułecka” z Gałek Rusinowskich
- Zespół Folklorystyczny „Zamszanki” z Zamchu
- Zespół Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego "Słowianki" z Krakowa
- dr Jan Górak
- dr Jarosław Lisakowski
- Krystyna Wodzowa
- Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Polskie Radio SA
- Sekcja Polska – Międzynarodowych Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej
- Stowarzyszenie Klub Kawalerów w Szymborzu, Kujawy