Stanisław Chmielowski
Rok przyznania nagrody:
1992
Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej
Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja
Region:
Wielkopolskie, Leszno
Urodził się w 1922 r. we Władypolu w dawnym woj. stanisławowskim (obecnie Iwanofrankiwsk). W czasie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej walczył na terenie Rzeszowszczyzny. W 1948 r. ukończył Akademię Handlową w Poznaniu i podjął pracę w administracji. Równocześnie studiował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i w 1952 r. uzyskał magisterium, a w 1974 r. doktorat z zakresu nauk historycznych ze specjalnością etnologii. Od początku 1953 r. do przejścia na emeryturę w 1987 r. kierował Muzeum w Lesznie (od 1957 r. Muzeum Okręgowe). Organizując wszystkie niezbędne komórki muzealne i rozwijając wielokierunkową działalność kolekcjonerską, wystawienniczą i popularyzatorską, szczególną uwagę poświęcił problemom wielkopolskiej kultury ludowej. Prowadził badania terenowe oraz gromadził zbiory tworzą m.in. bogaty dział etnograficzny, w tym największą w kraju kolekcję czepców wielkopolskich liczącą około 400 zabytków.
W Muzeum utworzył też kolekcję malarstwa polskiego tematycznie związanego z kulturą wsi. Około 800 obrazów zgromadzonych przez Stanisława Chmielowskiego stanowi największą tego rodzaju kolekcję w Polsce, posiadającą kapitalne znaczenie dokumentacyjne (dokumentacja strojów, obrzędów, krajobrazu kulturowego itd.) oraz wielkie walory ekspozycyjne. Kolekcja ta, obok wartości artystycznej, posiada niezwykle istotne cechy poznawcze. Wyniki badań etnograficznych Stanisław Chmielowski opublikował m.in. w zbiorowo opracowanej monografii: „Kultura ludowa Wielkopolski” („Wytwórczość odzieży” i „Wytwórczość z rogu, kości i włosia” - 1964), „Kultura ludowa” w wydawnictwie „Ziemia Leszczyńska” (1966), „Stroje ludowe województwa leszczyńskiego” (1989) oraz „Słownik nazw i wyrażeń związanych ze strojem ludowym Wielkopolski” (1995). Wiele artykułów popularyzatorskich zamieszczał w miesięczniku dla młodzieży pt. „Poznaj Swój Kraj” oraz w ,,Panoramie”, opracował też wiele katalogów wystaw i wygłosił ponad dwa tysiące prelekcji, odczytów i pogadanek. Konsultował repertuar, pomagał zespołom folklorystycznym i szkolnym w projektowaniu strojów i rekwizytów oraz inscenizacji ludowych obrzędów. Jest od ponad 40 lat członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. 11 lat był przewodniczącym komisji rewizyjnej oddziału poznańskiego, był także skarbnikiem Zarządu Głównego (1979-1982) zaś od 1982 r. wiceprezesem.
Stanisław Chmielowski położył wielkie zasługi dla poznania i popularyzacji kultury ludowej Wielkopolski oraz organizacji i rozwoju muzealnictwa w tym regionie.
Stanisław Chmielowski zmarł w 2002 roku.
Aleksander Błachowski
Laureaci Nagrody 1992
- Marian Adamski
- Anna Hulka i Józef Hulka
- Zofia Murawska
- Stanisław Naróg
- Edward i Bolesław Piechowscy
- Tadeusz Połetek
- Apolonia Nowak
- Marian Bujak
- Tadeusz Czwordon
- Kapela z Bud Łańcuckich
- Kapela z Krzemienia k/Janowa Lubelskiego
- Zespół Śpiewaczy z Niedrzwicy Kościelnej
- Zespół Pieśni i Tańca „Pieniny” z Krościenka
- Stanisław Chmielowski
- Mirosław Nalaskowski
- Aleksander Spyra
- Stanisław Zahradnik
- Janina Kalicińska