Paweł Jerzy Winiarski urodził się w 1939 roku. Kowalstwa uczył się praktycznie od dziecka, a szacunek do tego rzemiosła wpajał mu ojciec. To w jego kuźni artysta przeszedł wszystkie szczeble kowalskiego zawodu – od ucznia, przez czeladnika, do mistrza.

W kuźni Winiarskich wykonywano narzędzia rolnicze, drobne przedmioty kuchenne i okucia budowlane. Przede wszystkim jednak specjalizowali się oni w artystycznym okuwaniu wozów chłopskich, wozów paradnych. Charakterystyczne zdobienie dyszli tzw. furmanikiem, przybierającym najczęściej postać konia, psa czy ptaka, znane było daleko poza granicami regionu iłżeckiego. Lata siedemdziesiąte XX wieku przyniosły kres kowalstwu użytkowemu. Ogólnie dostępne wyroby fabryczne stopniowo zastąpiły wyroby kowalskie, a po wiejskich drogach przestały jeździć żelazne wozy. Większość rzemieślników zamknęła wówczas swoje kuźnie. Renoma i przywiązanie do tradycji nie pozwoliły na to Pawłowi Jerzemu Winiarskiemu. Użytkowość przedmiotów kowalskich stała się dla niego mniej istotna niż artyzm ich wykonania. Pierwsze wyroby, które sam twórca zaliczył do kategorii „artystycznych”, to paschały wykonane w 1977 roku do kościoła w rodzinnej parafii. Po nich przyszły kolejne prace – dziś jego kraty, sztaby, zawiasy zdobią budynki w Iłży, Radomiu, Warszawie i w Kielcach, a w okolicznych kościołach świece osadza się w lichtarzach, które wyszły spod jego młota.

Dość szybko dzieła Pawła Jerzego Winiarskiego docenili specjaliści. Pierwsze wyróżnienia, a potem nagrody, zdobywał w Ogólnopolskich Biennale Kowalstwa organizowanych przez Muzeum Wsi Radomskiej od 1977 roku. Wygrywał ze znanymi, często bardziej doświadczonymi kowalami z Zakopanego, z Kielecczyzny, z Radomskiego. Jego prace, zdobiące później kościoły i cmentarze, zostały także docenione w organizowanych przez PAX konkursach sztuki religijnej i rękodzieła artystycznego. Od 1980 roku kilkakrotnie otrzymywał nagrody Ministra Kultury i Sztuki, a w 1981 roku uhonorowano go odznaczeniem „Zasłużony Działacz Kultury”.

Dzieła Pawła Jerzego Winiarskiego znajdują się w wielu kolekcjach muzealnych, także poza granicami kraju (w Holandii i w Niemczech), wieloma zainteresowali się kolekcjonerzy prywatni. Jego prace cenione są szczególnie za harmonijne połączenie piękna i dbałości o tradycyjne wzory z funkcją użytkową. Łatwo to dostrzec, oglądając wykonane przez artystę kraty, ogrodzenia, kandelabry, świeczniki czy zestawy kominkowe.

Paweł Winiarski wiele czasu poświęca działalności popularyzatorskiej. W Muzeum Wsi Radomskiej prowadzi pokazy wyrobu dziś już często zapomnianych przedmiotów użytkowych: sierpów, lemieszy, motyk. Podczas pracy snuje rozmowy, opowieści i anegdoty. Zabytkowa kuźnia z Rybiczyzny, dzięki obecności Pawła Winiarskiego, ożywa w czasie festynów, a w dźwięku młota pobrzmiewa echo dawnej wsi.

Justyna Górska