Antoni Łempicki

Rok przyznania nagrody:
1988

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Instrumentalista

Region:
Podlaskie, powiat wysokomazowiecki, Łempice

Antoni Łempicki urodził się 22 grudnia 1922 roku w Łempicach k. Ciechanowca i tam mieszkał. Pochodził ze starego rodu drobnoszlacheckiego, od wielu pokoleń zamieszkałego na Podlasiu. Miał wykształcenie podstawowe i rolnicze, prowadził 11-hektarowe gospodarstwo rolne.

Z tradycją grania na ligawkach w okresie adwentu zetknął się już w dzieciństwie w domu rodzinnym. Wspominał, że przez cały czas adwentu do Bożego Narodzenia, każdego dnia rano i wieczorem, słychać było po wsiach przenikliwy dźwięk ligawek, zgodnie ze zwyczajem ,,odgrywania jeden drugiemu”. Antoni Łempicki nauczył się grać na ligawkach od ojca i starszego brata. Oni też byli pierwszymi nauczycielami budowy tego instrumentu. Wykonał ich kilkadziesiąt. Pierwsze ligawki pochodzą z okresu międzywojennego, ale najwięcej wykonał ich w latach 1970-80, co było związane z organizowanymi corocznie konkursami gry na ligawkach w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Właśnie dzięki tym konkursom, których inicjatorem był ówczesny dyrektor Muzeum Kazimierz Uszyński, zwyczaj grania na ligawkach w czasie adwentu nie zanikł całkowicie. Konkursy uchroniły od zapomnienia ten rodzaj instrumentu, zachęciły innych do wykonywania ligawek i gry na nich, nie tylko w czasie samych, jednodniowych konkursów (odbywających się w pierwszą niedzielę adwentu), ale i później, we własnych wsiach.

A. Łempicki był jednym z najbardziej aktywnych twórców uczestniczących w tych konkursach, był niejako ich propagatorem, bowiem we własnej wsi zachęcił starszych, a przede wszystkim dzieci i młodzież do gry na ligawkach. W jednym z konkursów z samych tylko Łempic wzięło udział ponad 12 osób, wśród których były jego dzieci i wnuczki. Ligawki wykonywane przez A. Łempickiego wyróżniały się ładną budową i bogatym zdobnictwem. Były to wypalane w drzewie ornamenty w formie gwiazd, kwiatów, kół, linii falistych, spirali. Niekiedy ligawki zakończone były głowami zwierzęcia, ponoć dla podtrzymania tradycji herbowej rodu Łempickich.

Ligawki A. Łempickiego znajdują się w zbiorach Muzeum w Ciechanowcu oraz Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu. Muzeum w Ciechanowcu i Polskie Radio przechowują nagrania gry na ligawkach w wykonaniu twórcy.

Podczas ciechanowieckich konkursów Antoni Łempicki, począwszy od 1978 roku, przez następnych kilka lat był nagradzany, a gdy ze względu na wiek i stan zdrowia nie mógł już brać czynnego udziału – wysyłał na konkurs swoich licznych uczniów. Nagrodę im. O. Kolberga otrzymał właśnie za całokształt działalności artystycznej i społecznej, a przede wszystkim za zachowanie, utrwalenie i rozpowszechnienie zwyczaju gry na ligawkach.

Antoni Łempicki zmarł w  1999 roku.

 

Agnieszka Pokropek