Zespół „Mazury” jest jednym z kilkudziesięciu zespołów polonijnych, działających obecnie w Brazylii. Wiele z nich, w tym „Mazury”, powstało i działa w stanie Parana, w którym mieszka najwięcej potomków polskich osadników w Brazylii. Polonijne zespoły ludowe i chóry kultywują od kilku pokoleń pamięć o ojczyźnie przodków i z dumą prezentują dziedzictwo kulturowe, które „przechowali” w tańcach i pieśniach przywiezionych z dalekiej Polski.

Droga Polaków do Brazylii i ich początki w tym kraju nie były usłane różami… Pierwsi polscy emigranci pojawili się w Brazylii w połowie XIX wieku. W roku 1869 duże grupy Polaków osiadły w stanach Santa Catarina i Parana. Największa fala imigrantów z ziem polskich, głównie z zaboru rosyjskiego i pruskiego, dociera do Brazylii pod koniec XIX wieku. Szacuje się, że od 1890 r. do początku I wojny światowej przybyło do Brazylii ponad 100 000 Polaków. Uciekali z kraju przed represjami ze strony zaborców, ale także w poszukiwaniu lepszego życia, na własnej ziemi, którą obiecywano im w dalekiej Brazylii. Większość osadników zamieszkała w interiorze, poza miastami, gdzie otrzymali na własność ziemię. Choć, jak pisali pierwsi kronikarze polonijni w Brazylii, klimat był sprzyjający i ziemie urodzajne, to pierwsi osadnicy zdani byli właściwie na własne siły i trud adaptacji do nowych warunków. Zakładali osady, którym nadawali polskie nazwy, budowali domy takie jak w Polsce, starali się żyć, tak jakby wciąż byli w Polsce… Skupiona w polskich osadach społeczność żyła po polsku, powoli adaptując się do brazylijskości. Do 1938 r. polscy emigranci zawierali małżeństwa głównie pomiędzy sobą, kultywowali polskie tradycje, język i święta, powoływali do życia polskie organizacje kulturalne i społeczne, wychodziły też polskie tygodniki „Lud” i „Gazeta Polska”. Dziś największe skupisko Polonii znajduje się w stanie Paraná, który jest najbardziej „polskim” stanem w Brazylii. Szacuje się, że w Brazylii mieszka od 1,2 do 3 mln osób, mających polskie korzenie. Stolicą Polonii brazylijskiej jest Kurytyba, gdzie mieści się wiele polonijnych instytucji i muzeum - skansen im. Jana Pawła II, ukazujący historię polskiego osadnictwa w Brazylii. Drugim ważnym „polskim” miastem w stanie Paraná jest Mallet, leżące na południowy-zachód od Kurytyby. Osada powstała pod koniec XIX wieku, i duży udział w jej rozwoju mieli polscy imigranci. Do dziś co dziesiąty mieszkaniec Mallet nosi polskie nazwisko, wiele ulic ma polskich patronów, tu także powstała jedna z pierwszych polskich parafii w Brazylii, przy której, do dziś, działają polskie zespoły i organizacje. Wartym odnotowania jest fakt, że to właśnie w Mallet, w 1911 roku, powstało kolegium im. Mikołaja Kopernika. Była to pierwsza polska szkoła średnia w Brazylii. Szkoła została znacjonalizowana w 1938 r. Jej wychowankowie stanowili elitę kulturalną i intelektualną miasta, a i dziś, wielu dzisiejszych działaczy polonijnych z Mallet odwołuje się do dziedzictwa i historii polskiej szkoły. Jedną z najprężniej działających polonijnych instytucji w Mallet i w stanie Paraná jest Polski Zespół Folklorystyczny „Mazury”, który powstał w 1993 r., z inicjatywy pani Guizelii de Almeida Wroński, nauczycielki i zasłużonej działaczki polonijnej. W Zespole działają sekcje: dziecięca, młodzieżowa i dla dorosłych. Od 2006 r. opiekę artystyczną i choreograficzną nad Zespołem sprawuje Lucas Antunes dos Santos. Pan dos Santos jest absolwentem fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, ukończył też z wyróżnieniem Studium Folklorystyczne dla Instruktorów Zespołów Polonijnych na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie (w 2010 r.). Bliskie kontakty dyrektora artystycznego Zespołu z polskimi tancerzami, choreografami i etnografami sprawiły, że Zespół „Mazury” wyróżnia się dbałością o polskie stroje ludowe, wysokim poziomem artystycznym i szeroką działalnością edukacyjną na rzecz Polonii w Brazylii. Jako choreograf, Pan Lucas Antunes dos Santos przygotował ponad 20 choreografii polskich tańców tradycyjnych, 30 opracowań muzycznych polskich tańców i pieśni, opracował też poradniki metodyczne dla tancerzy i polskich zespołów ludowych w Brazylii. Dzięki temu Zespół „Mazury” jest znany z działalności artystycznej i edukacyjnej nie tylko w Brazylii, ale także poza granicami kraju. W ciągu 25 lat działalności, Zespół występował na wszystkich ważnych festiwalach polonijnych i folklorystycznych w Brazylii, występował także w Argentynie, w Paragwaju, w Austrii i w Czechach. Dwukrotnie też gościł w Polsce, na Festiwalu Zespołów Polonijnych w Rzeszowie. W repertuarze Zespołu są polskie tańce narodowe oraz tańce ludowe z najważniejszych regionów Polski: łowickie, podhalańskie, kurpiowskie, lubelskie, opoczyńskie, wielkopolskie i inne. Zespół dba o bardzo wysoki poziom artystyczny występów, edukację członków zespołu, kultywuje tradycje oparte na polskich zwyczajach i obrzędach. Za swoją działalność, Zespół otrzymał m.in. Dyplom Honorowy Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2008 r.), Złotą Odznakę na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Puerto Iguazú w Argentynie (w 2011 r.), oraz Nagrodę Główną na V Festiwalu Folkloru Polskiego dla Dzieci i Młodzieży w Kurytybie (w 2011 r.).

Robert Dul