Joanna Prętkowska, regionalistka i animatorka kultury należy do grona osób czynnie zaangażowanych w upowszechnianie i ochronę tradycji kulturowych mikroregionu biskupiańskiego. Urodziła się w 1931 roku w Starej Krobi, skąd pochodzili jej rodzice: Zofia (z domu Majewska) oraz Stanisław Nowakowie. To po nich odziedziczyła miłość do Biskupizny, której poświęciła znaczną część swojego życia. Od dzieciństwa związana jest z Domachowem, gdzie mieszka do dziś.

Joanna Prętkowska wychowywała się w rodzinie, w której kultywowane były tradycje biskupiańskie. Jej rodzice nosili stroje ludowe, a matka, Zofia Nowak, haftowała i wykonywała lalki regionalne. Za namową matki i przy jej pomocy Prętkowska założyła Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic. W 1972 roku jako przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Domachowie, chciała zorganizować uroczystość z okazji Dnia Kobiet „na ludowo”. Kiedy przedstawiła propozycje Zofii Nowak, ta zasugerowała, by założyć zespół biskupiański. Prętkowska zorganizowała zebranie, na które stawili się – jak sama zauważyła – „Biskupianie z krwi i kości”, znający regionalne piosenki i tańce. To z ich pomocą udało się zorganizować pierwszy występ zespołu w Domachowie (w ramach Międzynarodowego Dnia Kobiet) i wesele biskupiańskie. Do współpracy przy tym przedsięwzięciu zaprosiła Jana Bzdęgę, autora wielu artykułów dotyczących Biskupizny. Wspólnie udało im się zorganizować wesele biskupiańskie w Domachowie. Weselnicy jechali na konnych powózkach, ubrani w stroje regionalne. Po ślubie odbyła się zabawa, na której tańczono przodka, wiwata, okrągłego, odbijanego… Pomysł wszystkim się spodobał,  dzięki czemu Biskupianie zaczęli się regularnie spotykać i urządzać próby zespołu. Jego członkami byli wówczas głównie rolnicy rozmiłowani w tradycyjnym folklorze regionu Biskupizny. W prowadzeniu zespołu pomagał Joannie Prętkowskiej również mąż, z którym spędziła 50 lat życia.

Joanna Prętkowska została pierwszym kierownikiem Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i Okolic i prowadziła go przez 27 lat, aż do 1999 roku. Pod jej kierunkiem stał się jednym z najważniejszych zespołów reaktywujących, upowszechniających i popularyzujących kulturę oraz obyczaje biskupiańskie w Polsce, ale odgrywającym też znaczącą rolę w swoim regionie – powiecie gostyńskim. Zespół występował na imprezach i przeglądach muzyczno-tanecznych organizowanych w gminie Krobia i w powiecie gostyńskim, ale również w konkursach, czy spotkaniach organizowanych na szczeblu wojewódzkim i ogólnopolskim: w Gołębinie Starym, w Kazimierzu nad Wisłą, w Rzeszowie i w Płocku. Pod kierownictwem Joanny Prętkowskiej członkowie zespołu prezentowali swoje tańce, grę na dudach i przyśpiewki także na festiwalach zagranicznych: na Węgrzech, w Czechosłowacji i  Niemczech. W tym czasie z udziałem zespołu i przy pomocy jego kierowniczki realizowano takie filmy dokumentalne jak: „Wieniec – dożynki biskupiańskie w Domachowie” (TVP Poznań), „Podkoziołek” (TVP Poznań), „Zwyczaje wielkanocne na Biskupiźnie” (TVP Poznań), „Mapa Folkloru” (TVP Katowice), czy „Biskupianie” (TVP Wrocław). Dzięki zaangażowaniu Prętkowskiej zespół uczestniczył w nagraniach do kilkunastu audycji radiowych, wydał kilka pocztówek dźwiękowych, płytę CD z nagraniami kapeli dudziarskiej oraz wspólnie z młodzieżą z Zespołu Szkół Rolniczych w Grabonogu brał udział w sesji zdjęciowej, zorganizowanej na potrzeby wydanej w 1992 roku książki Jana Bzdęgi „Wesele Biskupiańskie”.

Zaangażowanie Joanny Prętkowskiej w życie zespołu znalazło niejednokrotnie odbicie w wielu nagrodach, jakie otrzymywali zarówno jego członkowie, jak i cały zespół w konkursach oraz na przeglądach. Do najważniejszych wyróżnień można zaliczyć „Nagrodę im. Oskara Kolberga”, przyznaną zespołowi w 1990 roku za całokształt działalności artystycznej.

Przez 27 lat prowadzenia zespołu, Joanna Prętkowska była nie tylko zaangażowana w kierowanie nim, lecz także występowała na scenie, tworząc duet z Bolesławem Łapawą z Sułkowic. Wspólnie kilkukrotnie zdobyli pierwsze miejsca w kategoriach śpiewaczych i tanecznych na Festiwalu Śpiewaków i Kapel Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą oraz Festiwalu Tańca Ludowego w Rzeszowie.

Mimo że od 19 lat Prętkowska nie pełni już funkcji kierowniczki zespołu, zawsze służy radą i pomocą w kwestii strojów lub repertuaru. Bardzo chętnie rozmawia o Biskupiźnie i zawsze się cieszy kiedy może przekazać komuś swoją wiedzę. Jak sama zauważa, poświęciła Biskupiańskiemu Zespołowi Folklorystycznemu dużo czasu i siły, jednak żal jej się z nim rozstać. Lubiła swoje zajęcie i lubi je do dzisiaj. Szanuje biskupiańskie tradycje, z którymi jest silnie związana. Zawsze ma przygotowany do założenia strój i wykrochmaloną kopkę. Przywiązuje ogromną wagę do detali: każdy szczegół w założonym stroju musi być idealnie ułożony, wstążka odpowiednio stercząca, pięknie uwiązana u korali.

Joanna Prętkowska posiada ogromną wiedzę dotyczącą kultury biskupiańskiej, którą chętnie się dzieli z osobami zainteresowanymi Biskupizną. Jest autorką tekstów oraz scenariuszy przedstawień, które prezentował założony przez nią zespół, dzięki czemu ten nie tylko trwa, ale wciąż się rozwija. Za swoje zasługi dla Zespołu i wybitne działania na rzecz folkloru biskupiańskiego, Joanna Prętkowska została uhonorowana tytułem „Zasłużony dla Gminy Krobia” (2011) oraz „Zasłużony dla Powiatu Gostyńskiego” (2011).

Marta Machowska