Powiększ
Powiększ zdjęcie

Danuta Radulska

Rok przyznania nagrody:
2018

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Rękodzieło. Tkaczka

Region:
Wasilówka, pow. sokólski, Podlasie

Danuta Marianna Radulska z domu Tarasik należy do nielicznego grona aktywnych tkaczek średniego pokolenia tworzących w ośrodku janowskim. Wykonuje na ręcznych krosnach wełniane tkaniny dekoracyjne, tkane techniką dwuosnowową. Urodziła się 13 czerwca 1956 r. w Chwaszczewie w gminie Janów w województwie podlaskim. Po zamążpójściu w 1974 r. przeniosła się do pobliskiej Wasilówki, gdzie prowadziła gospodarstwo rolne. Tam tka i mieszka. Od najmłodszych lat pomagała matce Jadwidze tkać dekoracyjne tkaniny wielonicielnicowe i chodniki. Samodzielnie pierwszy chodnik do własnego mieszkania wykonała w 1974 r. W przygotowaniu pierwszej osnowy i snuciu jej na warsztat pomogły sąsiadki - wybitne janowskie tkaczki Regina Masełbas i Wanda Rogalska. Techniki dwuosnowowej Danuta Radulska nauczyła się w połowie lat 80.XX wieku od wybitnej artystki ludowej ośrodka janowskiego – Teresy Pryzmont. Jej tkanina z tradycyjnym motywem „kwiatu z dużą głową” została wysoko oceniona przez etnografów z Cepelii. Krótko, przez klika lat, tkała dywany dla białostockiej spółdzielni rękodzieła Cepelia. W 1999 roku rozpoczęła współpracę z art. plast. Barbarą Hulanicką, realizując do 2004 r. ponad 30 jej projektów tkackich. Ostatnią tkaninę Hulanickiej wytkała w 2010 r. Niekiedy odbierając gotową pracę Hulanicka żartobliwie zauważała, że tkanina jest bardziej Radulskiej niż jej. W 2012 r. w ramach wystawy „Splendor tkaniny” organizowanej w warszawskiej Zachęcie na język tkaniny dwuosnowowej przeniosła graficzny projekt instalacji tekstowej „Ból nie minie” artystki Jadwigi Sawickiej. Tkanina trafiła do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi.

Tkaczka wypracowała swój własny, rozpoznawalny styl. Jej tkaniny odznaczają się wysokim poziomem techniki tkackiej, jak też walorami kompozycyjnymi i kolorystycznymi. Chętnie sięga po tradycyjne wzory dziewiętnastowieczne. Korzystając z dorobku wzorniczego i kompozycyjnego ośrodka janowskiego, artystka tworzy też nowe motywy i opracowuje nowe tematy tkanin narracyjnych. Sceny z życia wsi, starannie opracowane i przełożone na język tkacki, artystka najczęściej komponuje z motywami zaczerpniętymi ze starych dziewiętnastowiecznych tkanin.

Jej prace prezentowane są na wielu prestiżowych wystawach zbiorowych, m. in. w 2009 r. na dużej wystawie monograficznej „Polska tkanina dwuosnowowa” w Muzeum Podlaskim w Białymstoku, w 2012 r. na wystawie „Splendor tkaniny” w warszawskiej Zachęcie, na wystawie „Obrzędy powszednie i odświętne” w białostockiej Galerii Arsenał, jak też na wystawie „Reaktywacja tkaniny dwuosnowowej” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi w 2012 r.

Prace Danuty Radulskiej znajdują się w zbiorach muzeów etnograficznych m. in. 8 prac w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie k. Białegostoku, Muzeum Częstochowskim w Częstochowie, Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu.

Od lat 80. XX wieku tkaczka uczestniczy w ogólnopolskich i regionalnych konkursach jak też jarmarkach i kiermaszach sztuki ludowej, m. in. w Targach Sztuki Ludowej w Kazimierzu Dolnym, Jarmarku Jagiellońskim w Lublinie oraz Targach Rzeźby Ludowej, Kowalstwa i Tkaniny Dwuosnowowej i Jarmarkach „na Jana” w Białymstoku (do 2016 r.). Dywany Danuty Radulskiej wielokrotnie nagradzane w konkursach sztuki ludowej, trafiają do prywatnych kolekcji w kraju i za granicą m.in. do Japonii, Szwajcarii Niemiec, Anglii.

Danuta Radulska aktywnie działa na rzecz promocji tej unikalnej techniki tkackiej. Uczestniczy w licznych projektach edukacyjnych, w których uczy techniki dwuosnowowej tkaczki z Polski, Norwegii, Japonii. Nauczyła tkać swoją synową Karolinę Radulską, od kilku lat członkinię Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Uczestniczy też w programie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Mistrz i uczeń” przekazując swoje umiejętności i doświadczenia młodym adeptkom tej trudnej techniki tkackiej. Swoją pracownię udostępnia od 1994 r. turystom i koneserom tkactwa w ramach Szlaku Rękodzieła Ludowego Podlasia.

W 2009 r. pod wpływem projektu „Barwienie metodami naturalnymi” podjęła się prac mających na celu przywrócenie tradycji barwienia barwnikami naturalnymi wełny, zapoczątkowanej w latach 30. XX wieku przez współpracującą z grupą tkaczek janowskich prof. Eleonorę Plutyńską. Ich powodzenie może mieć wpływ na przywrócenie tradycji barwiarstwa naturalnego w ośrodku janowskim, prawie całkowicie przez tkaczki zarzuconej po śmierci Plutyńskiej. Tkaczka na nowo opracowuje technikę barwienia wełny miętą i rumiankiem (kol. zielony), łuskami cebuli (beż), czarnym bzem (kol. liliowy i granatowy), nawłocią (kol. żółty i zielony), zielonymi łupinami orzecha włoskiego (kol. brązowy), kurkumą ( kol. żółty).

Od 7 lat, wraz z tkaczkami janowskimi współpracuje z promotorkę polskiej tkaniny dwuosnowowej w Japonii Izumi Fujita. Jej duże tkaniny dekoracyjne i przedmioty użytkowe – poszewki na poduszki, obrusy, kosmetyczki czy torebki, tkane na krosnach o wzorach tradycyjnych i narracyjnych, spodobały się w Japonii i znajdują licznych odbiorców.

Od 1994 r. Danuta Radulska jest członkinią Oddziału Białostockiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie i przez dwie ostatnie kadencje jego prezeską W 2014 r. została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi nadanym przez Prezydenta RP..

 

Wojciech Kowalczuk