Jarosław Furgała

Rok przyznania nagrody:
1990

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Malarz. Rzeźbiarz

Region:
Dolnośląskie, powiat oławski, Ośno

Jarosław Furgała urodził się 5 VII 1919 r. w Lubaczowie, woj. przemyskie, po II wojnie światowej osiadł we wsi Polwica k/Oławy, woj. dolnośląskie. Mieszkał we wsi Ośno k/Oławy. Pochodził z rodziny nauczycielskiej. Po ukończeniu 7-klasowej szkoły nie mogąc dalej kształcić się na skutek przedwczesnej śmierci ojca w 1935 r., zgłasza się do Junackich Hufców Pracy do Modlina, a stamtąd dostaje się do Szkoły Hotelarsko-Okrętowej w Warszawie. Dalsze plany życiowe pokrzyżowała wojna. Po kapitulacji Warszawy przedostał się do matki do Lubaczowa, ale tam, po zajęciu miasta przez wojska radzieckie został wcielony do Armii Czerwonej i wysłany na Wschód. Walczył na froncie leningradzkim, w 1942 r. ranny i wzięty do niewoli, z terenu Estonii przewieziony przez Niemców do obozów jenieckich w głąb Rzeszy. Zaraz po zakończeniu wojny wraca do Polski i rozpoczyna pracę w PGR (Stacja Hodowli Roślin) w Polwicy we wrocławskim od stanowiska traktorzysty poprzez magazyniera, księgowego do kierownika działu socjalnego i klubu kulturalno-oświatowego.

W młodości rzeźbą właściwie nie zajmował się. Jedynie w czasie niewoli, gdy podpatrzył jak Rosjanie wykonują drewniane zabawki, sam popróbował rzeźbić podobne, tym bardziej że za nie mógł otrzymać większą porcję chleba i kilka papierosów. A tak naprawdę - jak sam wspominał - zaczął rzeźbić w 1966 r. W tym roku przypadło Milenium Państwa Polskiego. „Postanowiłem - pisał we wspomnieniach – urządzić sobie pokój temu poświęcony. I zrobiłem na strychu izbę historyczną a w niej krzesła i stołki z płaskorzeźbami Piasta Kołodzieja, królów polskich, rycerzy. Na półkach ustawiłem różne figurki postaci historycznych z tysiącletnich dziejów Polski”. Te właśnie rzeźby i meble, dzięki Krystynie Gerliczowej z Wojewódzkiego Domu Kultury we Wrocławiu, kilkakrotnie pokazywane były na wystawach zbiorowych i indywidualnych organizowanych na tzw. „Dni Folkloru i Sztuki Ludowej Dolnego Śląska” w Lubaniu Śląskim i we Wrocławiu.

Rzeźby J. Furgały spotkały się z niezwykle żywym zainteresowaniem. Od 1973 r. rzeźbiarz był zapraszany na niemal wszystkie konkursy sztuki ludowej, regionalne i ogólnopolskie: Wrocław 1972, 1974, 1976, 1978, 1979, 1981, 1985, 1986, Warszawa 1975, 1977, 1978, 1979, 1980, 1988, Toruń 1973, 1974, 1976, 1980, 1994, Rzeszów 1973, Kraków 1978, Płock 1976, Lublin 1982, Radom 1980, Siedlce 1976, Białystok 1976. Nagradzany I, II, II nagrodami. Miał kilka wystaw indywidualnych: Lubań Śląski 1971, Wrocław 1971 i 1989, Toruń 1983, Warszawa 1983, Oława 1988. Jego rzeźby były eksponowane na wystawach polskiej sztuki ludowej za granicą: Belgia 1973, 1974, Niemcy 1976, 1977, 1986, 1987, Węgry 1978, Francja 1978, 1979, Czechosłowacja 1981, Japonia 1981.

J. Furgała był rzeźbiarzem bardzo pracowitym o dużej inwencji i wyobraźni twórczej, zdolnym, szukającym ciągle nowych tematów, nie lubiącym powielać tych samych rzeźb. Rzeźbił z dużą łatwością sceny Biblijne, historyczne, legendarne, z życia wsi, o tematyce żydowskiej. Wykonywał rzeźby pojedyncze i kompozycje wielofiguralne na wzór szopek, zabawek. Wykonywał też płaskorzeźby. Prace malował. Był dobrym kolorystą. Próbował też malować obrazy na szkle i płótnie. Na szczególną uwagę zasługują jego rzeźby monumentalne: ule figuralne i pomniki. W Niemczech, w Getyndze wykonał w 1984 r. kilkumetrową rzeźbę Mikołaja Kopernika zdobiącą do dziś rynek miasta. Otrzymał I nagrodę za pomnik Jana Pocka (rzeźba w kamieniu) stojący w Markuszowie w woj. lubelskim.

Rzeźbiarz był otwarty i życzliwy dla wszystkich. Chętnie uczestniczył w różnych jarmarkach sztuki ludowej, plenerach rzeźby, imprezach folklorystycznych: Wrocław, Płock, Warszawa, Kraków, Koszalin, Gdańsk, Lublin. O rzeźby J. Furgały zabiegają liczne muzea, a także kolekcje zagraniczne. Najpełniejszą kolekcję zgromadziły muzea we Wrocławiu i Toruniu. Są też w muzeach W Warszawie, Krakowie, Białymstoku, Płocku, Radomiu, Woli Okrzejskiej. O życiu i twórczości J Furgały pisano w licznych artykułach, katalogach i monografiach, nakręcono dwa filmy dla TV. Wielokrotnie odznaczany medalami i nagrodami państwowymi. 

W 2015 roku został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego srebrnym Medalem Gloria Artis. 

Jarosław Furgała zmarł 19 stycznia 2020 roku.

 

Marian Pokropek