Powiększ
Powiększ zdjęcie

Antoni Chynek

Rok przyznania nagrody:
1990

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rzeźbiarz

Region:
Kujawsko-pomorskie, powiat inowrocławski, Gniewkowo

Antoni Chynek urodził się 15 I 1892 r. we wsi Szyszczyce k/Chmielnika (d. pow. Busko, woj. kieleckie), od 1945 r. mieszkał w Gniewkowie, woj. kujawsko-pomorskie. W czasie I wojny światowej wcielony do wojska rosyjskiego, po 8 miesiącach dezerteruje i wstępuje do Legionów. Walczy we Lwowie, na Wileńszczyźnie i na Białorusi. W latach 20-tych w poszukiwaniu pracy osiada koło Hajnówki, potem na Ukrainie, skąd po 1945 r. z kartą repatriacyjną przyjeżdża do Polski i otrzymuje dom w Gniewkowie z 1,7 ha gospodarstwem rolnym. Aby utrzymać wielodzietną rodzinę zajmował się różnymi dodatkowymi pracami zarobkowymi: ciesielstwem, stolarstwem, szewstwem, krawiectwem. Około 1947 r. A. Chynek zaczął rzeźbić w drewnie. Do rzeźbienia zachęcił go 14-letni syn Eugeniusz, który w 1946 r. będąc w szkole wykonał pierwsze rzeźby; zostały przyjęte z zainteresowaniem i dobrą oceną. W latach 1951-1965 okazjonalnie współpracował z CPLiA w Toruniu i Gdańsku. Dopiero w 1965 r. jego twórczością zainteresowało się Muzeum Etnograficzne w Toruniu zakupując pierwsze rzeźby. W 1971 r. uczestniczy po raz pierwszy w ogólnopolskim konkursie „Polskie szopki ludowe” w Warszawie. Nagrody nie otrzymuje, ale jego prace pokazane zostały na wystawie pokonkursowej. W latach 70-tych A. Chynek uczestniczył w pięciu konkursach we Włocławku, Bydgoszczy, Woli Okrzejskiej; Siedlcach, Inowrocławiu zdobywając II i III nagrody. W 1978 r. ma pierwszą wystawę indywidualną w Gniewkowie uhonorowaną pamiątkowym medalem miasta. W 1982 r. na jubileusz 90-lecia urodzin ma drugą wystawę indywidualną w Gniewkowie, trzecia indywidualna wystawa zorganizowana została przez BWA w Bydgoszczy, ostatnia, retrospektywna przez Muzeum Etnograficzne we Włocławku (1989/90).

Jako najstarszy rzeźbiarz w Polsce był zapraszany na liczne konkursy i wystawy sztuki ludowej, otrzymując nagrody i wyróżnienia (Włocławek, Toruń, Bydgoszcz, Brodnica, Lublin, Poznań, Starogard). Jego prace pokazywane były na zbiorowych wystawach polskiej sztuki ludowej w Dreźnie (1985), we Włoszech (1986), na Białorusi (1987). Wśród wielu nagród i odznaczeń wymienić należy odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Rzeźbiarstwo A. Chynka jest odbiciem jego przeżyć z okresu ,,wojowania” i tułaczki, jest także odpowiedzią na zamówienia Muzeów, Cepelii i Stowarzyszeń Twórczych organizujących tematyczne konkursy sztuki ludowej. Podejmował także tematykę sakralną. Jego prace wyróżniają się prostotą i realizmem, mocno osadzone są w tradycyjnych wzorach rzeźby ludowej. Największy zbiór rzeźb A. Chynka posiadają Muzea w Toruniu i we Włocławku. Twórczość rzeźbiarza udokumentowana została w dwóch katalogach z wystaw indywidualnych, Bydgoszcz 1985 i Włocławek 1989/90.

Antoni Chynek zmarł w 1997 roku.

 

Marian Pokropek