Powstanie Muzeum Etnograficznego w Krakowie zawdzięczamy pracy Seweryna Udzieli - skromnego inspektora szkolnego w Gorlicach, a potem w Krakowie-Podgórzu. Jego zainteresowania, systematyczna praca badawcza i kolekcjonowanie obiektów kultury ludowej zaowocowało powstaniem w 1910 r. Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie, a w rok później pierwszej wystawy w specjalnie do tego wynajętym lokalu przy ul. Studenckiej w pobliżu Uniwersytetu. Była to pierwsza siedziba Muzeum zamieniona w 1914 r. na mocno zrujnowany budynek mieszczący się na Wzgórzu Wawelskim, w którym pozostawało aż do II wojny. W latach 1948-1949 Muzeum przeniosło się do zabytkowego ratusza dawnego miasta Kazimierz, przy pl. Wolnica l, a w 1987 r. otrzymało dodatkowo niedużą kamieniczkę przy ul. Krakowskiej 16.

Podstawą zbiorów Muzeum była kolekcja S. Udzieli składającą się z ponad  2 000 eksponatów i około 560 książek oraz broszur. W dalszych latach powiększano je z niemałym trudem darami, zakupami oraz przekazami z różnych naukowych instytucji Krakowa. Dziś zasoby Muzeum liczą ponad
73 000 eksponatów, około 25 000 woluminów w bibliotece i ponad 60 000 archiwaliów. Zbiory etnograficzne w przeważającej części pochodzą z terenów południowej i centralnej Polski, reszta z południowo-wschodniej Europy i pozostałych kontynentów. Znajdują się pod opieką 25 pracowników merytorycznych.

Pierwszym dyrektorem Muzeum był S. Udziela do swej śmierci w 1937 r., po nim kolejno do 1965 r. prof. Tadeusz Seweryn, do 1987 r. mgr Edward Waligóra, do 1991 r. prof. Edward Pietraszek, mgr Maria Zachorowska. W ciągu 85 lat swego istnienia Muzeum przeprowadziło szereg badań terenowych, wydało liczne publikacje, uczestniczyło w wielu programach związanych z rozwojem i podtrzymaniem kultury ludowej, organizowało konferencje, przygotowywało wystawy w swej siedzibie, w muzeach na terenie całej Polski oraz wielokrotnie za granicą. Przez ten czas, z wyjątkiem okresu II wojny, czynna była wystawa stała prezentująca polską kulturę ludową, a w okresie międzywojennym także i kultury pozapolskie. W obecnej wystawie stałej zachowano elementy ekspozycyjne z pierwszych lat Muzeum: izbę krakowską i podhalańską, wzbogacone później wnętrzem dolnośląskim, autentyczną olejarnią i foluszem. Pozostała część wystaw ma charakter galeryjny.

Muzeum wydaje „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, do roku 1995 ukazało się 12 jego tomów.

Maria Zachorowska

http://etnomuzeum.eu/