Zespół Regionalny „Istebna” z Istebnej należy do najstarszych polskich zespołów folklorystycznych. Jego nazwa jest tożsama z nazwą wsi i gminy położonej w Beskidzie Śląskim, u styku granic trzech państw – Polski, Czech i Słowacji. Tereny te zamieszkują górale śląscy.

Historia zespołu jest barwna i bogata. W roku 1901 nastąpił początek jego działalności. Górale z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa wystąpili na Przysłopiu pod Baranią Górą w myśliwskim zameczku, należącym do Habsburgów, gdzie na polowania często przyjeżdżał arcyksiążę Fryderyk. Naturalność i spontaniczność wykonywanych pieśni, tańców i muzyki urzekła cesarza tak, że zaprosił górali do Wiednia. Po kilku latach, w 1908 r. górale z Istebnej na uroczystości 60-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa zaprezentowali góralskie wesele. W latach 20. XX w. zespół kilkakrotnie wystawiał wesele istebniańskie, m.in. w Wiśle, Cieszynie, Jabłonkowie i Chorzowie.

W 1933 r. „Istebna” wzięła udział w prezydenckich dożynkach w Spale. Rok później uczestniczyła w Święcie Pieśni w Wiśle, w kolejnych latach w Święcie Gór w Zakopanem (1935), Zjeździe Górskim w Sanoku (1936) oraz Święcie Gór (Tygodniu Gór) w Wiśle (1937). Wybuch II wojny światowej przerwał działalność „Istebnej”. Trudny był również kilkunastoletni okres po wyzwoleniu kraju. Zespół zorganizował się ponownie, ale napotykał na wiele przeszkód (brak strojów, funduszy, lokalu) i prawie całkowicie zawiesił próby i występy. Decyzję o wznowieniu działalności podjęto w 1961 r. Kierowniczką wybrano Zuzannę Gembołyś, zaś jej zastępczynią Annę Urbaczkę. Próby odbywały się co tydzień w szkole, następnie w sali Nadleśnictwa, które objęło zespół patronatem. Wiele pomagała Gminna Spółdzielnia w Istebnej. W latach 60. XX wieku zespół brał udział w imprezach i festiwalach, m.in. w Żywcu, Szczyrku, Ustroniu, Cieszynie, Zabrzu, Katowicach, Warszawie, Kielcach, Poznaniu, Zakopanem, Bukowinie Tatrzańskiej. Występował też w Czechosłowacji, na „Gorolskim Święcie” w Jabłonkowie i międzynarodowym festiwalu w Stražnicach. Zdobywał nagrody i wyróżnienia, często był nagrywany przez radio i telewizję. W 1967 r. kierowniczką została Anna Urbaczka-Bury. Zuzanna Gembołyś nadal aktywnie działałała w zespole, pracowała z grupą dziecięcą „Młoda Góra”.

We wrześniu 1969 r. zespół został zaproszony do udziału w nagraniach serialu „Czterej pancerni i pies”. Sceny wesela Janka i Marusi oraz Gustlika i Honoratki zrealizowane były w gminie Istebna, zespół zagrał inscenizację wesela góralskiego. Wcześniej pojawił się na planie filmu „Słońce wschodzi raz na dzień” z główną rolą Franciszka Pieczki (zdjęcia realizowano w Koniakowie).

Wielu członków zespołu to miejscowi poeci, prozaicy i gawędziarze skupieni w Klubie Literackim w Istebnej. Na początku lat 80. część grupy przeszła do zespołu założonego przez nauczyciela Józefa Brodę w Istebnej-Zaolziu. „Istebna” występowała wówczas jako zespół śpiewaczy, kierowany przez Annę Urbaczkę-Bury, która zgromadziła wokół siebie tak znakomite solistki, jak Jadwigę Zabawską czy Stanisławę Majeranowską. Po kilkuletniej przerwie w działalności, trud wskrzeszenia zespołu podjął Józef Kawulok, który zaangażował do pracy grupę młodych tancerzy, śpiewaków i muzykantów: Piotra Kukuczkę, Adama Sobola i Kazimierza Urbasia. Nowa grupa wyjeżdżała często z kapelą i parami tanecznymi na koncerty do Austrii, Czech i na Słowację.

W 1993 r. kierownictwo zespołu odjęła Elżbieta Legierska z Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej. Wydarzeniem, które zaktywizowało grupę był występ w Filharmonii Narodowej w Warszawie, w cyklu „Pieśń ziemi ojczystej”. Zespół prezentował tam folklor górali śląskich wspólnie z „Mazowszem”. Merytoryczną pomocą służyła zespołowi etnograf i badaczka kultury Małgorzata Kiereś. Kolejnym kierownikiem został jeden z tancerzy ówczesnej grupy, Michał Zowada, który zaangażował do pracy w zespole swoje rodzeństwo, kuzynostwo i znajomych. Opracowaniem choreografii, w oparciu o tradycyjne przekazy, zajmowała się Katarzyna Juroszek. Zespół posiadał własną kapelę, w której prym wiódł Damian Legierski. „Istebna” zaczęła coraz częściej wyjeżdżać na różne zagraniczne festiwale, m.in. do Anglii, Szkocji, Francji, Rumunii, Czech i Słowacji. Zdobywała laury w ogólnopolskich konkursach, wyróżnienia na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych w Wiśle, Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem czy Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych „O Łowicki Pasiak” w Łowiczu. Od 2002 r. zespół jest członkiem CIOFF – Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej.

Zespołem kieruje tancerz z „Istebnej” Tadeusz Papierzyński, którego wspomagają instruktorzy Agnieszka Kierczak, Anna Gazurek i Józef Łupieżowiec. Pomocą służy młody istebniański multiinstrumentalista – Janusz Macoszek, uczeń muzykantki Zuzanny Kawulok, córki słynnego Jana Kawuloka. 40-osobowy Zespół tworzą uczniowie, studenci i młodzież z Istebnej i okolic. Towarzyszy im kapela grająca na gajdach, trombitach, rogach pasterskich, okarynach, fujarkach, skrzypcach, altówkach, kontrabasie. Członkowie Zespołu Regionalnego „Istebna” urodzeni, wychowani i na stałe mieszkający w Trójwsi Beskidzkiej piszą o sobie: „Naszą pasją jest muzyka, śpiew i taniec góralski. Strój nosimy z dumą. Nie przebieramy się w niego, lecz po prostu ubieramy. Jak nasi rodzice, dziadkowie, pradziadkowie. W tym zespole wszystko jest autentyczne. Wszystko płynie z serca. I płynie tak od pokoleń. Już ponad sto lat”.

Leszek Miłoszewski