Aleksandra Daniluk
Rok przyznania nagrody:
1991
Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny
Dziedzina:
Muzyka. Śpiewaczka. Plastyka. Rękodzieło. Tkaczka
Region:
Lubelskie, powiat bialski, Dokudów
Aleksandra Daniluk (z domu Simonowicz) urodziła się 9 IV 1912 r. w Dokudowie k/Białej Podlaskiej i tamże zamieszkała, z kilkuletnią przerwą spowodowaną wywiezieniem jej rodziny w głąb Rosji w czasie I wojny światowej. Była wówczas małą dziewczynką, ale z okresu zsyłki zapamiętała zabawy i prace, które już wówczas musiała wykonywać: w sadzie odstraszała wrony drewnianą terkotką.
Po zakończeniu wojny rodzina Simonowiczów wróciła do spalonego Dokudowa i przez wiele lat odbudowywała swoje niewielkie gospodarstwo. Na regularnie uczęszczanie do szkoły nie było warunków. To co się nauczyła w życiu zawdzięcza głównie matce i starszym kobietom we wsi. Była chętna do nauki i pracy więc szybko przyswoiła sobie tajniki tkania i haftowania, wypieku obrzędowych ciast, malowania pisanek, wicia wieńców dożynkowych.
Przy wykonywaniu tych czynności uczyła się piosenek, które później służyły jej przy odtwarzaniu miejscowych obrzędów. Śpiewania uczyła się w sposób ,,naturalny”. Wspomina:
„Dawniej to kobiety chodziły na wieczorki - prząść z kółkami. No i ja z mamo lubiała chodzić. A kobiety na wieczorkach śpiewali różne piosenki. No ji ja tak sje nauczyła. Kobiety śpiewali - ja sluchała”. Będąc już starszą panną, Aleksandra piosenki te śpiewała na weselach, chrzcinach, pogrzebach, na wiejskich zabawach, w czasie dożynek, podczas kolędowania itp. Mając dobry słuch i pamięć, w śpiewie wyróżniała się spośród wszystkich kobiet we wsi, dzięki czemu była zawsze chętnie zapraszana na różne uroczystości wioskowe.
Swe umiejętności zarówno plastyczne jak i muzyczne A. Daniluk, właściwie do 50. roku życia, mogła prezentować jedynie W rodzinnej wsi i w najbliższej okolicy. Dopiero w latach 60-tych, po wychowaniu dzieci i ich usamodzielnieniu się i po śmierci starszego od siebie męża, mogła bardziej zająć się działalnością artystyczną i społeczną o szerszym, poza środowiskowym zasięgu.
W latach 60-tych przy miejscowym Kole Gospodyń Wiejskich, z nauczycielką p. Tokarską zorganizowała zespół śpiewaczy, który później przez wiele lat sama prowadziła. Około 1968 r. zorganizowała po raz pierwszy wiejskie dożynki, które co roku ponawiane i wzbogacane o nowe pieśni i obrzędy stały się podstawą do opracowania dużego widowiska obrzędowego związanego ze żniwami ,,Wereja”. Widowisko to, jak również i inne widowiska obrzędowe jak np. ,,Wieczorki z żurawiem”, ,,Kolędowanie z gwiazdą”, „Wieczór wigilijny” były pokazywane na Wojewódzkich Przeglądach Teatrów Amatorskich w Białej Podlasce. W 1983 r. widowisko „Wereja” zostało nagrodzone.
Zespół śpiewaczy i obrzędowy z Dokudowa będąc cenionym i znanym zespołem był chętnie zapraszany na różnego rodzaju występy do sąsiednich wsi i dalej: do Kodnia, Radzynia Podlaskiego, Chełma. Był zapraszany na przeglądy i festiwale folklorystyczne. Pięciokrotnie wyjeżdżał do Kazimierza Dolnego na Ogólnopolskie Festiwale Kapel i Śpiewaków Ludowych. A. Daniluk na Festiwalach w Kazimierzu Dolnym występowała z zespołem i samodzielnie jako solistka.
Otrzymała wiele nagród, a w 1978 r. zdobyła „Srebrną Basztę” (II miejsce). Ogólnopolskie festiwale w Kazimierzu Dolnym poprzedzały wojewódzkie przeglądy kapel i Śpiewaków ludowych w Białej Podlasce, na których A. Daniluk i jej zespół śpiewaczy i obrzędowy uczestniczyli niemal corocznie od ok. 1975 r.
Od początku lat 80-tych A. Daniluk zaczęła brać udział w organizowanych przez Muzeum w Białej Podlasce konkursach na sztukę ludową południowego Podlasia. Na konkursy przygotowywała tkaniny, pieczywo obrzędowe: korowaje, „bocianie łapy” oraz rekwizyty obrzędowe. Była wielokrotnie nagradzana.
Repertuar pieśniowy A. Daniluk obejmuje ponad 100 pieśni: dożynkowe i polne, weselne, zalotne, kołysanki, żartobliwe i inne, śpiewane W dwóch wersjach językowych – polskiej i w miejscowej gwarze tzw. chachłackiej, charakterystycznej dla pogranicza polsko-ruskiego. Śpiewane przez A. Daniluk pieśni dokumentowały różne instytucje jak np. Instytut Sztuki PAN, Archiwum Etnolingwistyczne UMCS w Lublinie, Polskie Radio – Rozgłośnia Lubelska i Warszawska, Muzeum w Białej Podlaskiej. Były także nagrania TV.
A. Daniluk należy do STL. W 1984 r. otrzymała za całokształt swej działalności artystycznej i społecznej Dyplom Ministra Kultury i Sztuki, a w 1991 r. nagrodę im. O. Kolberga.
Aleksandra Daniluk zmarła w 1996 roku.
Marian Pokropek
Laureaci Nagrody 1991
- Bolesław Grabski
- Jan Gajewski
- Stanisława Olender
- Genowefa Pałubicka
- Marianna Razik
- Marianna Wiśnios
- Aleksandra Daniluk
- Józef Maślanka
- Kapela Ludowa z Kisielowa
- Zespół Regionalny „Cepelia- Koniaków” z Koniakowa
- prof. Jerzy Andrzej Bartmiński
- Marian Domański
- Hieronim Skurpski
- Bernard Klopocki
- ks. Czesław Michał Krysa