Regionalny Zespół ,,Spiszacy” powstał pod patronatem miejscowej Gminnej Spółdzielni w listopadzie 1976 r. Założyli go działacze Spiskiego Oddziału Związku Podhalan, który ukonstytuował się 15 II 1974 r. z inicjatywy prezesa Zarządu Głównego Związku Podhalan Wincentego Galicy i z byłych członków sekcji spiskiej w Krakowie: Józefa Krawnotki, Franciszka Payerhina, Stanisława Budzyńskiego i Jana Plucińskiego. Funkcję prezesa powierzono Władysławowi Kowalczykowi. Główną troską oddziału spiskiego Związku Podhalan było zorganizowanie i powołanie do życia zespołu regionalnego, który mógłby reprezentować folklor górali spiskich. Kierowniczką zespołu została Ludmiła Kowalczyk, nauczycielka szkoły w Łapszach Niżnych i działaczka Związku Podhalan. Inni nauczyciele: Stefania Kindlarska i Jan Pluciński opracowali programy dla zespołu na podstawie przez siebie zebranych materiałów folklorystycznych na Polskim Spiszu. Pierwszy występ zespołu „Spiszacy” na scenie przed własną publicznością w Łapszach Niżnych odbył się na początku 1977 r. w kilka miesięcy po jego założeniu. Następnie występował on w pobliskich miejscowościach: Łapsze Wyżne, Łapszanka, Kacwin, Niedzica, Frydman. Mieszkańcy Spisza bardzo życzliwie przyjęli własny regionalny zespół, co później zaowocowało jego rozwojem i rozbudowanym programem.

W repertuarze ,,Spiszaków” znajdują się spiskie pieśni, melodie i tańce oraz widowiska obrzędowo-folklorystyczne. Najbardziej rozbudowanym widowiskiem jest „Wesele góralskie na Spiszu”. Z innych widowisk znajdujących się także w repertuarze wymienić należy: ,,Zrenkowiny”, ,,Młodziankowanie”, ,,Mojki”, „Prucki” (darcie pierza), ,,Prządki”, „Prace z lnem”, ,,Kolędowanie”.

W Zespole występują dwie grupy wiekowe: starszych i dzieci, obie stanowią oddzielne grupy, które występują bądź osobno, bądź razem w większych programach. Zespół posiada własną kapelę, ma także komplety autentycznych strojów górali i potrzebne do przedstawień obrzędowych rekwizyty. Po występach na Spiszu, we własnych wsiach, zespół zaczął wyjeżdżać do innych miast i regionów Polski, rozsławiając barwny i bogaty folklor górali spiskich. Wyjazdy te najczęściej związane były z uczestniczeniem w festiwalach, przeglądach i konkursach zespołów folklorystycznych. Takimi miastami festiwalowymi były: Zakopane, Żywiec, Nowy Targ, Kraków, Rzeszów, Nowy Sącz, Bielsko-Biała, Wisła, Kazimierz Dolny, Łowicz i in. Z festiwali tych zespół przywoził wiele nagród, dyplomów, medali (dotychczas ponad 100 odznaczeń). Przykładowo wymienić należy „Złotą Ciupagę” ufundowaną przez „Dziennik Polski” i III nagrodę w Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym Ziem Górskich w Zakopanem, nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za program zaprezentowany na Festiwalu Folklorystycznym Górali Polskich w Żywcu (1979) i in.

Nastepnie Zespół nosił nazwę - Zespół Regionalny im. Jana Plucińskiego - ,,Spiszacy”. Wybór patrona nie był przypadkowy. J. Pluciński, laureat nagrody im. O. Kolberga z 1981 r. był współzałożycielem tego zespołu i właściwym twórcą programów artystycznych, znanym i cenionym zbieraczem folkloru góralskiego.

Obecnie Zespół zawiesił swoją dzialalność.

Marian Pokropek