Powiększ
Powiększ zdjęcie

Józef Sobiecki

Rok przyznania nagrody:
2017

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Warszawa

Urodził się w 1935 roku w Warszawie. Dzieciństwo spędził na Czerniakowie. Był sąsiadem Stanisława Grzesiuka. W latach okupacji poznał piosenki warszawskiej ulicy. Z życiem, kulturą i mieszkańcami wsi zetknął się w Machorach nad rzeką Czarną, w regionie opoczyńskim, gdzie znalazł się po Powstaniu Warszawskim. Tu poznał smak „zalewajki” i ulęgałek, biegał po wsi w „obijakach”. Tu po raz pierwszy był „gościem” na wiejskim weselu. Tu w mroźne grudniowe wieczory 1944 roku kolędował z wiejskimi dziećmi.

Po studiach na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego zamieszkał u Piotra Laskusa - pszczelarza we wsi Dąbrówka w regionie kołbielskim. Pomagał mu w pasiece oraz przy sianokosach, żniwach i wykopkach. Spotykał się z kobietami wiejskimi, które opowiadały mu o dawnych weselach. W roku 1968 rozpoczął pracę w redakcji audycji „Głos Mazowsza, Kurpi i Podlasia” emitowanej przez Polskie Radio dla mieszkańców ówczesnego województwa warszawskiego. W pięćdziesięcioletnim okresie dokumentowania i popularyzowania kultury ludowej często odwiedzał z mikrofonem wsie tego regionu, twórców ludowych, badaczy-folklorystów, rejestrował najważniejsze wydarzenia kulturalne w regionie kurpiowskim, siedleckim, kobielskim, północno-mazowieckim. Dzięki jego wytrwałości i konsekwencji, wiedzy o współczesnej kulturze wsi mazowieckiej i rzetelności dziennikarskiej pozostawił bogate archiwum nagrań oraz szereg publikacji w prasie regionalnej i ogólnopolskiej. Pierwsze audycje Józefa Sobieckiego powstawały w latach sześćdziesiątych i były często jedynymi nagraniami dokumentującymi twórczość wybitnych artystów wiejskich. Wartość dokumentacyjną nagrań podnoszą walory merytoryczne i jakość techniczna rejestracji. W archiwum Józefa Sobieckiego znalazły się portrety dźwiękowe takich twórców jak: Kapela Józefa Mroza (1968-1970), Kapela Ptasińskich z Wielgolasu (1971 r.), Kapela Trzpilów z Mierżączki (1974 r.), Kapela Władysława Zarzyckiego - muzykantów z Powiśla Garwolińskiego, siedleckich zespołów „Podlasie” i „Chodowiacy” (1973-1975). Z regionu kobielskiego utrwalił postać Jana Żołądka, gawędziarza i wykonawcy ligawek adwentowych ze wsi Skorupy (w 1968 r.), Marianny Zgutki, wycinankarki z Rudzianka, Marianny Kubajek, tkaczki wycinankarki z Rudna, zespoły KGW z Rudzienka, Podbieli, zespół „Poleski” z Celestynowa. Zarejestrował autentyczne widowiska „Herody” w Budkach Wielgoleskich. Utrwalił na taśmie zespoły z Podlasia Nadbużańskiego, śpiewające po chachłacku oraz Kapelę Marczuków z Zakalinek. Z zespołem „Puszcza Biała” bawił się na zapustach w Obrytem. Gościł u Stefanii Seroki – ludowej poetki z tej wsi. Przemierzył z mikrofonem region sannicki, wysłuchiwał opowieści Marianny Siedlarek o strojach regionalnych, które szyła dla „Mazowsza”. W Słubicach nagrał w remizie strażackiej „Wesele słubickie”, a w Czermnie - skrzypka Józefa Ciastka. W r. 1975 utrwalił na taśmie „Wesele Boryny” w wykonaniu zespołów z Lipiec Reymontowskich i Boczek Chełmońskich. Wcześniej poznał Stanisława Klejnasa, skrzypka z Raducza. Prezentował na antenie niemal z wszystkich mazowieckich laureatów Nagrody im. Oskara Kolberga.

Obszarem szczególnie aktywnej działalności dokumentacyjnej redaktora Sobieckiego był region kurpiowski. W 1968 roku zarejestrował „Wesele w Kadzidle”. W 1969 gadki kurpiowskie w wykonaniu Stanisława Ceberka, Stanisława Sobiecha, Władysława Karaszewskiego. W latach 1968-1980 prezentował w audycjach twórców Oddziału Kurpiowskiego STL z terenu gmin Kadzidło, Myszyniec, Czarnia, Łyse, Lelis. Relacjonował i dokumentował wydarzenia kulturalne, przeglądy folklorystyczne, konkursy sztuki ludowej: „Miodobranie Kurpiowskie”, „Palmy Kurpiowskie”, „Wesele Kurpiowskie”, warsztaty programu „Ginące zawody”. Wśród materiałów archiwalnych J. Sobieckiego szczególne miejsce zajmuje dokumentacja i audycja na temat, autora dzieł: „Puszcza Kurpiowska w pieśni” i „Wesele na Kurpiach”, księdza Władysława Skierkowskiego, zrealizowana jako zapis wspomnień mieszkańców gminy Myszyniec o spotkaniach z nim.

Zgromadzone w toku wieloletniej pracy radiowej obszerne archiwum nagrań i audycji o ludowych artystach i zespołach regionalnych, o ważnych postaciach badaczy-folklorystów i o wydarzeniach kulturalnych w regionie podlega obecnie cyfryzacji, opracowaniu i ponownej emisji w Regionalnej Rozgłośni w Warszawie „Radia dla Ciebie”.

Józef Sobiecki opublikował także wspomnienia z dziennikarskiej pracy na Kurpiach „Dźwiękowe ścieżki pamięci”, które zostały wyróżnione nagrodą Związku Kurpiów. W dalszej kolejności ukażą się materiały wspomnieniowe dotyczące pozostałych regionów Mazowsza oraz Podlasia Nadbużańskiego.

Za osiągnięcia w dziedzinie dokumentowania kultury ludowej Mazowsza Józef Sobiecki otrzymał odznaczenie „Zasłużony Działacz Kultury”, „Za zasługi dla Kultury Polskiej”, nagrodę „Kurpik” Związku Kurpiów, tytuł „Honorowego Obywatela Gminy Kadzidło”. Kandydaturę Józefa Sobieckiego do Nagrody im. Oskara Kolberga poparło wiele osób i instytucji współpracujących z nim przez wiele lat i wysoko oceniających jego dorobek dziennikarskiej służby na rzecz dokumentowania i popularyzowania kultury ludowej, m.in. Muzeum Regionalne w Siedlcach, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, oddział Kurpiowski STL, Regionalne Centrum Kultury Kurpiowskiej im. Ks. W. Skierkowskiego w Myszyńcu oraz Związek Kurpiów.

Józef Sobiecki zmarł 12 maja 2018 roku.