Powiększ
Powiększ zdjęcie

Henryk Kuś

Rok przyznania nagrody:
2017

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Lużna, pow. gorlicki, woj. małopolskie

Henryk Kuś zajmuje szczególne miejsce wśród licznej grupy folklorystów i instruktorów województwa małopolskiego. Niezwykle uzdolniony artystycznie, choreograficznie i reżysersko instruktor, autor programów dla zespołów folklorystycznych wciąż zgłębiający wiedzę z zakresu kultury ludowej regionu Pogórzan jest autorytetem, konsultantem, jurorem wielu komisji oceniających zespoły i widowiska, wykładowcą licznych seminariów i warsztatów szkoleniowych, autorem rekonstrukcji strojów ludowych, widowisk plenerowych – regionalnych i ogólnokrajowych.

Urodzony w 1936 r. w Łużnej koło Gorlic, od młodości przejawiał inklinacje artystyczne i potrzebę kształcenia. Już jako18-letni chłopak brał udział w szkoleniach organizowanych przez Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie i Centralną Poradnię Amatorskiego Ruchu Artystycznego w Warszawie. W latach 1956-1959 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie, gdzie zetknął się z rytmiką i tańcem klasycznym. W 1970 r. ukończył Studium Taneczne o uprawnieniach studiów wyższych z pracą dyplomową: „Tradycyjna kultura taneczna Ziemi Bieckiej” – organizowane przez Centralny Ośrodek Metodyki i Upowszechniania Kultury w Warszawie. Ponadto uczestniczył w wielu kursach choreograficznych.

W roku 1954 będąc nauczycielem w Szalowej koło Gorlic założył i prowadził zespół dziecięcy i młodzieżowy. W latach 1960-1964 był twórcą i instruktorem dziecięcego zespołu harcerskiego przy Młodzieżowym Domu Kultury w Opolu. Tam też pracował w Państwowym Teatrze Ziemi Opolskiej. Nim związał się na długie lata z ruchem folklorystycznym pracował w latach 1964-1966 jako aktor w Studio Rapsodycznym w Gdańsku oraz Państwowym Teatrze Ziemi Gdańskiej w Gdyni. W roku 1966 powrócił w rodzinne strony i w tym samym roku założył w Gorlicach Regionalny Zespół „Pogórzanie”, którego kierownikiem artystycznym i choreografem był do 2002 r. Opracował wiele programów i widowisk regionalnych, za które zespół otrzymał czołowe nagrody i wyróżnienia - m.in. „Złote Serce Żywieckie” na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu oraz „Brązową Ciupagę” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Równolegle w latach 1968-1969 był kierownikiem artystycznym i choreografem Regionalnego Zespołu „Koronka” z Bobowej, który także odnosił liczne sukcesy i brał udział w międzynarodowych festiwalach folklorystycznych w Jugosławii (1975) i w Czechosłowacji (1982).

W okresie kilkudziesięcioletniej działalności wykładał i prowadził zajęcia z instruktorami na szczeblu centralnym i regionalnym, m.in. przy Światowym Festiwalu Zespołów Polonijnych w Rzeszowie, Ogólnopolskim Seminarium Folklorystycznym w Limanowej i warsztatach tanecznych organizowanych przez Małopolskie Centrum Kultury „Sokół” w Nowym Sączu. Był wykładowcą dwóch edycji trzyletniego Studium Folklorystycznego dla instruktorów i kierowników zespołów regionalnych z terenu kraju w latach 1985-1988 oraz 1989-1992. Konsultował wiele programów zespołów w regionie gorlicko-jasielskim. Henryk Kuś opracował pełne projekty i warianty strojów między innymi dla zespołów regionalnych z Łużnej, Stróż, Zagórzan, Dominikowic, Bobowej, Moszczenicy oraz dla zespołu „Forest” z Gorlic w oparciu o eksponaty muzealne, wywiady i ikonografię.

W latach 80-tych był wielokrotnym członkiem jury Centralnego Przeglądu Zespołów Regionalnych Spółdzielczości Pracy, Ogólnopolskiego Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, Krajowego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej, Karpackiego Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce, Festiwalu „Limanowska Słaza” w Limanowej, Przeglądu Zespołów Regionalnych „Pogórzańska Wiosna” w Gorlicach i innych.

Był członkiem Rady Artystycznej Polskiego Towarzystwa Etnochoreologicznego (PTECH) oraz „Sceny Ludowej” w Warszawie. Dokonał pierwszego źródłowego opisu tańców Pogórza gorlicko-jasielskiego i rozpropagował go w kraju i za granicą poprzez szkolenia i publikacje. Jego artykuły znajdują się w biuletynach Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie oraz PTECH w Warszawie. Opracował też hasła dotyczące tańców do „Leksykonu TańcówPolskich” pod red. Grażyny Dąbrowskiej.

W 2014 r. ukazała się publikacja książkowa „Tańce i pieśni Pogórzan” pod jego redakcją. Jest to podręcznik dla instruktorów zespołów regionalnych zawierający charakterystykę regionu, muzyki, stroju i tańca ludowego.

Za swoje osiągnięcia otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi (2006) oraz liczne odznaczenia regionalne i listy pochwalne Ministra Kultury i Sztuki. Trzykrotnie został wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”. Otrzymał Medal 40-lecia PRL, a za pracę z młodzieżą szkół rolniczych – odznakę „Zasłużony dla Rolnictwa” przyznaną przez Ministerstwo Rolnictwa.

Henryk Kuś dzięki wieloletniej badawczej i dokumentacyjnej pracy ocalił od zapomnienia cząstkę dawnej, tradycyjnej kultury ziemi pogórzańskiej.