Jan Pluciński
Rok przyznania nagrody:
1981
Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej
Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja
Region:
Małopolskie, powiat tatrzański, Jurgów
Urodził się w 1897 r. w Jurgowie na Spiszu, w woj. nowosądeckim. Ukończył szkołę podstawową, a następnie wyjechał na dalsze nauki w gimnazjum do Nowego Targu i Krakowa. Uzyskawszy uprawnienia nauczycielskie wrócił na Spisz i podjął pracę w szkołach wiejskich, aktywnie włączając się do pracy w komitecie plebiscytowym na rzecz przyłączenia Spisza do Polski (1919-20). Wyznał potem: „Wszystko co robiłem, robiłem po to, by Spisz był Polski”. Był nauczycielem w szkołach wiejskich w Brzegach, Łapszach Wyżnych, we Frydmanie, Jaworzynce. Uczył też na sąsiedniej Orawie w Jabłonce. Najdłużej przebywał w podhalańskiej wsi Chochołowie bo od 1951 do emerytury w 1967 r. W każdej wsi gdzie przebywał, organizował i prowadził młodzieżowe zespoły regionalne, uczył pieśni, zachęcał do uczestniczenia w życiu społeczno-kulturalnym wsi, rozbudzał zamiłowanie do własnego regionalnego folkloru i sztuki ludowej. Efekty tej pracy były wielorakie. W Chochołowie powstał młodzieżowy zespół pieśni i tańca, który później wszedł w skład większego zespołu „Małe Podhale”. Tam też założył wspólnie z młodzieżą izbę regionalną, przyczynił się do budowy pomnika Powstania Chochołowskiego i do budowy nowej szkoły.
Sam zbierał pieśni ludowe, legendy, wierzenia, opisywał stare zwyczaje i obrzędy, zbierał w gwarze przydomki, nazwiska i przezwiska rodów góralskich, opracowywał nazewnictwo wsi spiskich.
Z zebranych materiałów folklorystycznych opracował kilka widowisk obrzędowych: „Wesele spiskie”, „Prządki”, „Brucki” (darcie pierza), ,,Robotę koło lnu” i in. Widowiska te wykorzystywał Zespół Regionalny ,,Spiszacy” w Łapszach Niżnych, który na jednym z Festiwali folklorystycznych „Tatrzańska Jesień” w Zakopanem zdobył III miejsce. Jan Pluciński zebrane i opracowywane przez siebie materiały folklorystyczne udostępniał też w formie artykułów, które publikował głównie w „Gazecie Podhalańskiej” i w ,,Orlim Locie” - czasopiśmie dla młodzieżowych kół krajoznawczych. Za swą działalność nauczycielską J. Pluciński otrzymał medal Komisji Edukacji Narodowej, a za działalność związaną z Tatrami i Podtatrzem odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (1966). Jego działalność na polu folklorystycznym uhonorowana była licznymi dyplomami, nagrodami i medalami, z których najbardziej cenił medal z nagrody im. O. Kolberga przyznany mu w 1981 r.
Jan Pluciński zmarł w 1982 roku, został pochowany na cmentarzu w Nowym Targu.
Marian Pokropek
Laureaci Nagrody 1981
- Dominika Bujnowska
- Piotr Gan
- Rozalia Jeziorkowska
- Eugeniusz Piotrowski
- Jan Pluciński
- Andrzej Ruta
- Bolesław i Wacław Suska
- Zdzisław Szewczyk
- Zespół Górali Czadeckich „Watra”
- Kapela „Pogórzanie” z Jastrzębi i jej kierownik Mieczysław Król
- Kapela Sulowskich z Zamojskiego
- Henri Balla
- Barbara Klimas Sawyer
- Zespół Regionalny „Gorol” z Jabłonkowa (Czechy)