Związek Podhalan został założony w 1919 roku i jest jednym z najstarszych stowarzyszeń w Polsce. Za jego twórców należy uważać najwybitniejszych przedstawicieli ówczesnej inteligencji podhalańskiej z Władysławem Orkanem i Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem na czele. W okresie międzywojennym Związek Podhalan był założycielem Seminarium Nauczycielskiego i Wysokogórskiej Szkoły Rolniczej w Nowym Targu, Spółdzielni Mleczarskiej w Szaflarach, inicjatorem budowy drogi na Spisz z Nidzicy, organizatorem Kas Stefczyka oraz wielu instytucji zabiegających o zachowanie i rozwój regionalnej kultury: bibliotek wiejskich i domów kultury ludowej. Od początku działalności związek ma znaczący wpływ na zachowanie rodzimej twórczości podhalańskiej, szczególnie w takich dziedzinach jak piśmiennictwo ludowe, gawędziarstwo, muzyka, strój, obrzędy i zwyczaje.

Nagrodzone stowarzyszenie założyło i prowadzi folklorystyczne zespoły regionalne (Zespół im. Klimka Bachledy w Zakopanem, „Podhalanie” w Ludźmierzu, „Spiszacy” w Łapszach Niższych, „Swarni” w Nowym Targu, „Zbójnicy” w Zębie, „Łopusznianie” w Łopusznie), organizuje cykliczne imprezy „Posiady góralskie”, przeglądy zespołów góralskich, spotkania opłatkowe dla członków związku i ich rodzin, zawody narciarskie w strojach regionalnych w Nowym Targu i w Zakopanem. Współorganizuje również liczne wydarzenia kulturalne – Konkurs Muzyki Podhalańskiej w Nowym Targu, Święta Bacowskie i Dożynki Podhalańskie w Ludźmierzu, Konkurs Recytatorski im. A. Skupnia Florka w Białym Dunajcu, Święta Poezji Góralskiej w Rabie Wyżnej, Sabałowe Bajania, Karnawał Góralskie w Bukowinie Tatrzańskiej i Festiwal Ziem Górskich w Zakopanem. Związek publikował też regionalne czasopisma - „Podhalankę” (1973-1992) oraz „Hale i Dziedziny” (1990-1995).

Barbara Zagórna-Tężycka

http://www.zwiazek-podhalan.com/