Stanisław Budzyński

Rok przyznania nagrody:
1986

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rękodzieło. Hafciarz

Region:
Małopolskie, powiat tatrzański, Bukowina Tatrzańska

Stanisław Budzyński urodził się 28 XI 1906 r. w Bukowinie Tatrzańskiej na Podhalu, woj. Małopolskie. 

Ukończył 6-klasową szkołę powszechną, był rolnikiem, miał niewielkie gospodarstwo rolne, ale właściwym jego zawodem było krawiectwo i hafciarstwo. Nauki kroju góralskich cuch i portek oraz zdobienia ich haftem pobierał u mistrza Romana Koszarka - krawca, hafciarza i muzykanta. Były to lata 1922-1924. W latach 30-tych pracował już samodzielnie wykonując według własnoręcznie przygotowanych wykrojów białe cuchy na które właśnie wówczas nastała moda. Zamówień miał dużo, bowiem według tradycji każdy młody góral musiał mieć na wesele nowy strój - „cyfrowane portki i białą cuchę”. Stanisław Budzyński szył stroje i zdobił je bogatym, 3-4 kolorowym haftem - parzenicami na portkach, haftami geometryczno-kwiatowymi na cuchach. Był jednym z najznakomitszych na Podhalu w ostatnim półwieczu krawcem i hafciarzem, dzięki któremu podtrzymana została żywotność stroju ludowego. Po II wojnie światowej ilość zamówień na stroje góralskie znacznie wzrosła. S. Budzyński zaczął wykonywać stroje dla Zespołów Pieśni i Tańca, u niego zabiegały o stroje góralskie do swoich zbiorów Muzea, również CPLiA i Zakopiańskie Warsztaty Wzorcowe pragnęły je mieć w swoich sklepach i to przeważnie zagranicznych. Wzrosło także zapotrzebowanie na stroje podhalańskie wśród Polonii Amerykańskiej.

S. Budzyński starał się podołać wszystkim zamówieniom. Pracował dużo, ale zawsze dobrze, starannie, z dbałością o zachowywanie „mody” góralskiej. Wśród licznych zamówień na stroje jakie otrzymywał S. Budzyński, pojawiły się tez zamówienia organizatorów konkursów i wystaw sztuki ludowej. Po raz pierwszy uczestniczył w konkursie na wyroby pamiątkarskie (Zakopane 1947) zdobywając II nagrodę ufundowaną prze Instytut Przemysłu Ludowego. W 1959 r. na kolejnym konkursie sztuki ludowej Podhala w Nowym Targu jest już laureatem I nagrody i tę pozycję utrzymuje na wielu następnych konkursach i przeglądach sztuki ludowej aż do ogólnopolskiego konkursu na haft ludowy w Toruniu w 1979 r. Wykonane przez niego stroje kilka razy prezentowane były na Międzynarodowych Targach Poznańskich, w 1969 r. w Meksyku na Wystawie Światowej i na wielu wystawach zagranicznych organizowanych głównie przez CPLiA. Na zamówienie UNESCO zrealizowano film o twórczości S. Budzyńskiego, ponadto nagrano o nim kilka audycji radiowych i telewizyjnych krajowych i zagranicznych.

S. Budzyński był także muzykiem-basistą grającym w Zespole Domu Ludowego w Bukowinie, ale nie tylko – chętnie grywał na weselach, uroczystościach kościelnych i podczas różnych imprez folklorystycznych. Należał do Związku Podhalan i do STL. Odznaczony został odznaką Zasłużony Działacz Kultury, wieloma nagrodami, dyplomami i medalami. W 80-lecie urodzin i 50-lecie pracy artystycznej otrzymał nagrodę im. O. Kolberga.

Jego prace znajdują się w zbiorach muzeów w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Toruniu, Zakopanek oraz za granicą w Meksyku, Tokio, Montrealu i Budapeszcie.

Stanisław Budzyński "Terescorz" zmarł w 1994 roku.

 

Marian Pokropek