Maria i Józef Staszelowie

Rok przyznania nagrody:
1996

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Skrzypek. Rękodzieło. Lutnik

Region:
Małopolskie, Nowy Targ

Urodził się 4 III 1933 r., mieszkał w Nowym Targu. Znakomity skrzypek ludowy - prymista, „w grze na skrzypcach doszedł do tej doskonałości wykonawczej, która uwidacznia się w jakości dźwięku, technice, a nade wszystko w wyrazie - interpretacji tradycyjnej, twórczej”. Od ojca przejął sposób gry i znajomość staroświeckich „nut” podhalańskich. Wielokrotnie nagradzany na konkursach i festiwalach folklorystycznych.

W 1978 i 1980 r. podczas ,,Sabałowych Bajań” uzyskał II miejsce, w 1984 r. w konkursie „Muzyk Podhalański” w Nowym Targu zajął I miejsce, na Święcie Pasterskim na Orawie również I miejsce. Nagradzany w konkursach organizowanych w Żywcu, Zakopanem, Poroninie i in.

Na szczególne podkreślenie zasługują osiągnięcia J. Staszela jako lutnika. Wykonał około 50 egzemplarzy skrzypiec dla zespołów folklorystycznych i orkiestr filharmonii. Jest aktywnym działaczem Związku Podhalan i zaangażowanym pracownikiem w Radzie Regionalnych Towarzystw Kultury.

W kadencji 1998-2002 był radnym powiatu nowotarskiego. Jego publikacje znalazły się w materiałach konferencyjnych, m.in. Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury, w pracach zbiorowych, popularnych małopolskich dziennikach i czasopismach regionalnych. Udział w krajowych i międzynarodowych konkursach lutniczych przyniósł mu wiele wysokich nagród. Funkcję wiceprezesa Krajowej Rady Regionalnych Towarzystw Kultury pełnił w latach 1991-1997. To on był inicjatorem wprowadzenia do polskich szkół obowiązkowego przedmiotu „Wychowanie regionalne”. Jeszcze wraz z małżonką Marią zdobył tytuł i nagrodę „Aktywny 2011”. Trzy lata później został Honorowym Prezesem Towarzystwa Przyjaciół Dziecięcego Zespołu „Mali Śwarni”. Oprócz lutnictwa, w którym pan Józef osiągnął profesjonalny poziom, jego zamiłowaniami są też pszczelarstwo, narciarstwo, historia Polski, historia ruchu regionalnego i... hodowla kóz.

Maria Staszel poświęciła się działalności wychowawczej i popularyzatorskiej w zakresie tańca, muzyki i śpiewu. W zespole ,,Śwarni” uczyła tańca i opracowywała programy. W 1975 r. wraz z mężem założyła dziecięcy zespół ,,Turlicki”. W 1983 r. organizuje nowy zespół „Mali Śwami”. Maria i Józef Staszelowie swoją działalnością spowodowali duże ożywienie i zainteresowanie ruchem regionalnym, zgromadzili młodzież, która chętnie zaczęła występować w zespołach folklorystycznych. Uczyli „chodzenia w stroju ludowym”, przekazywali całą obyczajowość zachowania się w czasie tańca - muzykowania. Prowadzone przez nich zespoły folklorystyczne otrzymały wiele nagród na krajowych i zagranicznych festiwalach.

Oboje otrzymali wiele odznaczeń, medali, dyplomów i nagród. M.in. odznaczenia: „Zasłużony Działacz Kultury”, „Srebrna Odznaka za Zasługi dla Miasta Nowego Targu”, „Złota Odznaka za Zasługi dla Województwa Nowosądeckiego”, Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Maria Staszel zmarła 1 maja 2013 roku.

 

Barbara Tężycka