Adam Zegadło
Rok przyznania nagrody:
1974
Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny
Dziedzina:
Plastyka. Rzeźbiarz
Region:
Świętokrzyskie, powiat skarżyski, Kieleckie, Krzyżka
Urodził się 13 IV 1910 r. w Krzyżce, woj. kieleckie i tam mieszkał. Według tradycji jego pradziadek pracował w założonych na pocz. XIX w. kopalniach rudy żelaza w Suchedniowie. Po likwidacji zakładu w 1863 r. przez rząd carski, dziadek otrzymał kawałek ziemi. Ojciec był już rolnikiem. Zmarł, kiedy Adam miał 6 lat. Jako 13-letni chłopak A. Zegadło zaczął pracować zarobkowo, do 1939 r. w fabryce maszyn rolniczych w Suchedniowie. Po wojnie, nie mogąc utrzymać rodziny z niewielkiego gospodarstwa rolnego, podejmował różnorodne prace, głównie związane z rzemiosłami drzewnymi. Wyrabiał sprzęty i narzędzia gospodarcze, proste meble oraz zabawki: wózki z konikami, koniki na biegunach, motyle, karuzele, samochody, żołnierzy, figurki do szopek, orszaki weselne, muzykantów, pary taneczne. Z tych zabawek narodziło się właściwe rzeźbiarstwo. A. Zegadło już jako doskonały rzeźbiarz często powracał do „stylu zabawkarskiego”. Potrafił wykonywać piękne rzeźby monolityczne, ale rzeźby wielofiguralne tworzył z pojedynczych figurek a te składały się z kilku osobno wystruganych części później ze sobą łączonych. To pozwalało rzeźbiarzowi tworzyć nadzwyczaj swobodne kompozycje, szczególnie bogate w przedstawieniach świętokrzyskich diabłów, demonów i czarownic spod Łysej Góry. Wielka wyobraźnia, znajomość miejscowych legend, łatwość rzeźbienia, swoboda w doborze polichromii a także pracowitość i przedsiębiorczość, sprawiały, że A. Zegadło szybko stał się jednym z najbardziej znanych i cenionych rzeźbiarzy. Początki kariery rzeźbiarskiej sięgają lat 60. Pierwsze rzeźby zakupiło Muzeum Świętokrzyskie w Kielcach. W 1964 r. pokazano je na wystawie współczesnej sztuki ludowej czterech województw: Białystok, Kielce, Lublin, Rzeszów. W katalogu zamieszczono o nim pierwszą wzmiankę: ,,Najmłodszym rzeźbiarzem kieleckim jest Adam Zegadło... od 20 lat wyrabiający zabawki a rzeźbiący od pół roku”. W następnym roku rzeźby A. Zegadły trafiły na ogólnopolską wystawę ,,Inni” eksponowaną w salach Zachęty w Warszawie (1965 r.). Była to wystawa, która rzeźbiarzowi przyniosła sławę i umożliwiła prezentowanie prac na licznych ekspozycjach polskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej za granicą. Oto niektóre: Bratysława 1966, Rzym 1967, Stuttgart 1967, Neuchâtel (Szwajcaria) 1967, Norrköping (Szwecja) 1969, Berlin Zachodni 1969, 1970, 1972, Esslingen (NRF) 1972, 1973, Spoleto (Włochy) 1972, Turku (Finlandia) 1973, i in. tak do lat osiemdziesiątych. Wiele wystaw zagranicznych A. Zegadły związanych było z działalnością CPLiA i Desy, a także kolekcjonerów zachodnich. Należy też wspomnieć, że do tych sukcesów przyczyniał się także syn Henryk, rzeźbiarz po ASP. W 1971 r. obaj rzeźbiarze mieli indywidualną wystawę w Warszawie. Z polskich konkursów i wystaw po 1971 r. wymienić należy: I Triennale Plastyki Nieprofesjonalnej (Szczecin, Kraków, Warszawa 1974), Sztuka ludowa w XXX-lecie PRL, Warszawa 1975 i kilka wystaw i konkursów w Kielcach. W późniejszych latach rzeźbiarz usamodzielniwszy się niechętnie uczestniczył w konkursach i wystawach sztuki ludowej, stąd jego nazwisko coraz rzadziej pojawia się w gronie laureatów. W dalszym ciągu tworzył dużo, jego rzeźby były doskonałe, o bogatej tematyce, barwne, poszukiwane i chętnie eksponowane na wystawach krajowych i zagranicznych.
Adam Zegadło zmarł 13 maja 1989 roku.
Marian Pokropek
Laureaci Nagrody 1974
- Władysław Chajec
- Michalina, Jadwiga i Zbigniew Ćwiżewiczowie
- Justyna Grzegory
- Franciszek Horak
- Janina Orynżyna
- Franciszka Rybkowa
- Jadwiga Sobieska
- Tomasz Śliwa
- Adam Zegadło
- Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Kurpianka” z Kadzidła
- Zespół Regionalny „Zubrzyca Górna” na Orawie
- Centralny Związek Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia”