Emilia Michalska

Rok przyznania nagrody:
1995

Kategoria:
Kategoria II. Pisarstwo ludowe

Dziedzina:
Literatura ludowa

Region:
Śląskie, powiat cieszyński, Pruchna

Emilia Michalska urodziła się 7 VII 1906 r. w Pruchnej w rodzinie chłopskiej. Jej matka była wiejską akuszerką, a ojciec murarzem. Ukończyła austriacką szkołę powszechną, a następnie jednoroczny kurs szkoły gospodarstwa domowego w Bielsku. Jednakże przez całe życie uzupełniała wiedzę jako samouk. W siedemnastym roku życia wyszła za mąż. Wspólnie z mężem działała w różnych organizacjach społecznych i kulturalnych, jak: Komitet Szkolny, Macierz Szkolna i Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. Po wojnie udzielała się także w miejscowym Kole Gospodyń i współpracowała z gromadzką świetlicą.

Pisarstwem zajmowała się od młodości. Na początku były to przede wszystkim wiersze okolicznościowe dla sąsiadów i znajomych. Jej debiut literacki przypadł na rok 1930, kiedy to w krakowskiej ,,Roli” pod pseudonimem ,,Kalia” zostało opublikowane opowiadanie pt. „Za grzechy Ojców”. W rok później w tym samym czasopiśmie ukazała się opowieść ,,W noc zaduszną”. E. Michalska publikowała ponadto (głównie już po 1945 r.) w takich czasopismach, jak: cieszyński ,,Dziennik Ludowy”, „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, zaolziański „Zwrot”, „Głos Ludu”, ,,Ziemia i Pieśni”, lubelska „Kamena”, „Chłopska Droga”, „Wieści”, „Tygodnik Kulturalny”, „Rolnik Spółdzielca”, „Twórczość Ludowa”, w lokalnych kalendarzach, jak: Kalendarz Cieszyński, Kalendarz Beskidzki oraz wydawany na Zaolziu Kalendarz Śląski. Wiersze poetki zawierają także różne almanachy i antologie, w tym m.in. wiersze proste jak życie (Lublin 1966) Antologia współczesnej poezji ludowej (Warszawa 1972), Wieś tworząca (t. 3-7, Lublin 1968-1983), Ojczyzna (Lublin 1987), Ojca Świętego Polska światu dała (Kraków 1991), Polska nam Papieża dała, t. I (Kraków 1993). Ukazało się także sześć samodzielnych tomików poetyckich E. Michalskiej. W kolejności były to: Zapach ziemi (Wisła 1973), Chłopskie słowo (Warszawa 1977), Chylą się dni moje (Warszawa 1980), Jesienne liście (Bielsko Biała 1981), Cieszyńskie kwiaty (Cieszyn 1989) oraz Zmagania z czasem (Gliwice 1994). Z kolei, twórczość prozatorską E. Michalskiej - gawędy, podania, legendy, publikowały następujące zbiorowe wydawnictwa: A. Widery Od Cieszyna do Gogolina (Opole 1978), Współczesne podania ludowe (Lublin 1982) i Cudowny bijak (Warszawa 1984). Poetka została też autorką kilku utworów scenicznych, wystawianych przez okoliczne zespoły, w tym trzyaktowej sztuki „Na rozdrożu”. W opinii krytyków najciekawszą częścią dorobku literackiego poetki jest liryka rodzinna, w której autorka kontynuuje tradycje ludowej kołysanki, pieśni sierocych czy lamentacyjnych. W swojej twórczości potwierdzała trwałość ludowej tradycji i „odkrywała” jej współbrzmienie z potrzebami Współczesnego człowieka. Istotną wartością tej twórczości był także regionalizm, który (szczególnie we wcześniejszym okresie) ściśle wiązał się z wykorzystaniem gwary Śląska Cieszyńskiego.

Wiersze, gawędy, opowiadania i pieśni E. Michalskiej wielokrotnie były prezentowane w Polskim Radio W „Kiermaszu pod kogutkiem” i w audycjach „Od Cieszyna do Gogolina”. Muzeum Etnograficzne w Bytomiu zakupiło znaczną część jej rękopisów. Wiersze i piosenki E. Michalskiej stały się własnością najbliższego jej środowiska. Są śpiewane na weselach, chrzcinach, przy okazji różnych uroczystości wioskowych.

Uczestniczyła w kilku konkursach poezji ludowej. W 1972 r. otrzymała nagrodę artystyczną im. Jana Pocka. Swe utwory recytowała na licznych wieczorach autorskich oraz na Festiwalach folklorystycznych, jak np. w Płocku w 1977 r. Oprócz pisarstwa E. Michalska zajmowała się plastyką ludową - lepiła z gliny, a także malowała i wykonywała wycinanki. Prace jej były prezentowane na wystawach w Muzeum w Bytomiu (,,Nasze Czasy”, „Wystawa XX-lecia”).

E. Michalska była członkiem STL, Związku Literatów Polskich i Żywieckiej Grupy ,,Gronie”. Otrzymała wiele nagród, dyplomów, medali.

Emila Michalska zmarła w 1997 roku w Cieszynie.

 

Jan Adamowski