Profesor dr hab. Anna Czekanowska-Kuklińska, urodzona we Lwowie w 1929 roku, była szczególnie zasłużonym etnomuzykologiem polskim. Posiadała najliczniejszy i najbardziej wszechstronny dorobek naukowym wśród polskich reprezentantów tej subdyscypliny muzykologii zajmującej się ludowymi i etnicznymi tradycjami muzycznymi. Laureatka wychowała większość aktywnych obecnie zawodowo etnomuzykologów polskich. W latach 1948-1952 studiowała muzykologię na Uniwersytecie Poznańskim, m.in. u Adolfa Chybińskiego i Mariana Sobieskiego. Po studiach pogłębiała wiedzę w Berlinie i Kolonii. Jeszcze jako studentka, w kwietniu 1949 roku, rozpoczęła badania terenowe w Opoczyńskiem. Rezultatem ówczesnych badań i nagrań była praca magisterska poświęcona opoczyńskiej pieśni ludowej na tle etnograficznym przygotowana w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego w 1956 roku.

Anna Czekanowska-Kuklińska brała także udział w Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w latach 1950-1954. Rezultat tych prac to monografia pieśni biłgorajskich (1961) stanowiąca syntezę polskich i ukraińskich tradycji badawczych. Od 1957 roku laureatka pracowała w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Kierowała Zakładem Muzyki Ludowej (od 1958 roku), przemianowanym na Zakład Etnomuzykologii (1969). W latach 1975-1990 była dyrektorem Instytutu Muzykologii.

Jako główna przedstawicielka slawistyki muzycznej w Polsce wiele studiów poświęciła badaniom nad pochodzeniem Słowian w perspektywie muzyczno-etnograficznej. Wynikiem tych studiów jest rozprawa z 1972 roku. Dotyczy ona ogólnosłowiańskich, archaicznych melodii ludowych, które są zbliżone pod względem niewielkiej rozpiętości dźwiękowej do psalmodii chrześcijańskich. Anna Czekanowska-Kuklińska opracowała także problematykę stylu narodowego w muzyce polskiej i wydała pierwszy podręcznik o polskim folklorze muzycznym w języku angielskim (1990, II wydanie w 2006). Wcześniej zaś przygotowała pierwsze kompendia metodologiczne z etnografii muzycznej do użytku akademickiego. Unikatowy pozostaje jej podręcznik i zarazem pierwsza obszerna praca polska na temat kultur muzycznych Azji, na tle których wyraźnie prezentuje się specyfika kontynentu europejskiego i tradycji słowiańskich (1981). Kolejna książka z dziedziny etnomuzykologii dotyczy szczególnie wyrazistych kultur muzycznych świata, które mimo przemian globalnych zachowują swą odrębność (2008). Nowatorstwem tej pracy jest szerokość ujęcia, refleksja autorki obejmuje bowiem prawie wszystkie kontynenty, prócz Australii i Ameryki Południowej. Badaczka dąży do opisania kultur muzycznych całego niemal globu ziemskiego i przedstawia ich losy u schyłku XX w. i na początku XXI w. Równocześnie jednak stale nawiązuje w mniejszych pracach do tradycji muzycznych polskiego pogranicza wschodniego (oddziaływanie „małej ojczyzny”) i do tradycji rodzinnej, czyli do dorobku wybitnego etnografa, antropologa i byłego rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, profesora Jana Czekanowskiego. Wyrazem tej więzi rodzinnej jest opracowywanie i przygotowywanie do wydania jego dzienników z badań w Afryce w pierwszej dekadzie XX w. Najnowsza praca badaczki, pochodząca z 2010 roku, poświęcona jest miastu jej dzieciństwa – Lwowowi w dramatycznym okresie dziejów.

Poza 10 książkami Anna Czekanowska-Kuklińska opublikowała ponad 150 artykułów naukowych (jedna trzecia tych publikacji ukazała się w językach obcych), około 100 haseł encyklopedycznych, dziesiątki recenzji i tekstów popularyzatorskich. Dorobek ten przyczynił się do rozwoju polskich studiów nad ludowymi i etnicznymi tradycjami muzycznymi oraz usamodzielnił etnomuzykologię jako kierunek w muzykologii uniwersyteckiej. Profesor Czekanowska poprowadziła 60 prac magisterskich oraz 11 doktorskich. Wszystkie dotyczyły tradycji muzycznych w Polsce i na świecie.

Chociaż badaczka związana była głównie z Uniwersytetem Warszawskim, wykładała także na wielu uniwersytetach europejskich i amerykańskich i uczestniczyła w stu kilkudziesięciu konferencjach międzynarodowych, często prezentując problematykę polską lub slawistyczną. Zorganizowała również 15 konferencji naukowych krajowych i międzynarodowych. Współtworzyła międzynarodowe organizacje poświęcone badaniom tradycji muzycznych w Europie (European Seminar for Ethnomusicology – od 1982 roku) i na świecie (International Council for Traditional Music przy UNESCO, w której przez wiele lat przewodniczyła polskiemu komitetowi narodowemu). Profesor Anna Czekanowska-Kuklińska była postrzegana w kołach muzykologicznych na świecie jako główny przedstawiciel i nestor etnomuzykologii w Polsce.

Główne publikacje książkowe badaczki: Pieśń ludowa Opoczyńskiego na tle problematyki etnograficznej. „Studia Muzykologiczne”, red. J. Chomiński. T. 5 [1956]; Pieśni biłgorajskie. Przyczynek do interpretacji polskiego pogranicza południowo-wschodniego. W: „Prace i Materiały Etnograficzne”. T. 18, cz. 2. Wrocław: PTL [1961]; Etnografia muzyczna. Metodologia i metodyka. Warszawa: PWN. II wyd. 1988 Bydgoszcz: Pomorze [1971]; Ludowe melodie wąskiego zakresu w krajach słowiańskich. Przegląd dokumentacji źródłowych, próba klasyfikacji metodą taksonomii wrocławskiej. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne [1972]; Kultury muzyczne Azji. Kraków: PWM [1981]; Główne kierunki i orientacje etnomuzykologii współczesnej. Refleksje metodologiczne. Warszawa: UW. II wyd. Etnomuzykologia współczesna, 1987 Bydgoszcz: Pomorze [1983]; Studien zum Nationalstil der polnischen Musik. W: Kölner Beiträge zur Musikforschung, vol. 163. Herausgegeben von Robert Günther. Regensburg: Gustav Bosse Verlag [1990 a]; Polish Folk Music: Slavonic Heritage – Polish Tradition – Contemporary Trends. Edited by John Blacking. Cambridge: University Press [1990 b]; Pathways of Ethnomusicology. Selected Essays. Edited by Piotr Dahlig. Warszawa: Instytut Muzykologii UW i Towarzystwo Naukowe Warszawskie [2000]; Kultury tradycyjne wobec współczesności: muzyka, poezja, taniec, Warszawa: Wydawnictwo Trio, Collegium Civitas [2008]; Świat rzeczywisty – świat zapamiętany. Losy Polaków we Lwowie (1939-1941). Lublin: Norbertinum [2010]. Redakcje: Ze studiów i metod etnomuzykologii (z Ludwikiem Bielawskim). Ossolineum [1975]; Studia etnomuzykologiczne (z L. Bielawskim). Ossolineum [1978]; From Idea to Sound. Kraków [1993]; Dziedzictwo europejskie a polska kultura muzyczna w dobie przemian, red. A. Czekanowska. Kraków: Musica Iagellonica [1999].

Prof. Anna Czekanowska-Kuklińska zmarła 18 października 2021 roku.

Prof. Piotr Dahlig