Melania Burzyńska

Rok przyznania nagrody:
1995

Kategoria:
Kategoria II. Pisarstwo ludowe

Dziedzina:
Literatura ludowa

Region:
Podlaskie, powiat moniecki, Jaświły

Melania Burzyńska urodziła się 1 VIII 1917 r. w Jaświłach woj. podlaskie. Ukończyła 7 klas szkoły powszechnej, a także trzyletni kurs przysposobienia rolniczego. Dalszą wiedzę zdobyła poprzez samokształcenie. Po wyjściu za mąż (w 1946 r.) wraz z mężem prowadziła gospodarstwo rolne, które odziedziczyła po matce. Po śmierci współmałżonka przekazała je synowi.

Na rozwój jej zainteresowań społecznych i literackich znaczny wpływ wywarł ojciec, aktywny działacz Stronnictwa Ludowego. Z domu rodzinnego wyniosła zainteresowania czytelnicze oraz miłość do książek. Już przed wojną była aktywną działaczką Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, a po wojnie współorganizowała miejscowe Koło Gospodyń Wiejskich. Jako aktywny korespondent współpracowała z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym. Była także członkiem Gminnej Rady Narodowej, Rady Białostockiego Towarzystwa Kultury, Towarzystwa Regionalnego Monieckiego. M. Burzyńska była też jednym z pierwszych członków Stowarzyszenia Twórców Ludowych. była także członkiem Związku Literatów Polskich.

Początki twórczości literackiej M. Burzyńskiej przypadają na początek lat pięćdziesiątych, ale zadebiutowała dopiero w 1965 r. wierszem „Ziemia matka”, który ukazał się w antologii Od Bugu do Tatr i Bałtyku (Lublin 1965) oraz w „Kamenie”. Publikowała ponadto w takich czasopismach, jak: ,,Chłopska Droga”, ,,Szpilki”, „Tygodnik Kulturalny”, „Słowo Powszechne”, „Fakty”, „Gospodyni Wiejska”, „Gromada - Rolnik Polski”, „Kierunki”, „Kobieta i Życie”, „Biuletyn Informacyjny Stowarzyszenia Twórców Ludowych”, „Twórczość Ludowa”. Jej wiersze zawierają także antologie poezji ludowej, w tym: Wiersze proste jak życie (Lublin 1966), Antologia współczesnej poezji ludowej (Warszawa 1967 i 1972), Wieś tworząca (t. 2-8, Lublin 1966-1990), Pogłosy ziemi (Warszawa 1972), Ojczyzna (Lublin 1987), Ojca Świętego Polska światu dała (Kraków 1991), Polska nam Papieża dała (t. 1, Kraków 1993). Jest też autorką czterech samodzielnych tomików poetyckich: Poezja życiem pisana (Lublin 1977), Słowa jak chleby pachnące (Białystok 1987), Uśmiech krzywej gęby. Fraszki (Białystok 1991), Gałązka wrzosu (Białystok 1995). Poezja M. Burzyńskiej nie zamyka się w wąskim kręgu spraw wiejskich, chociaż od tych tematów nie stroni. W liryce poetka podejmuje problematykę ogólnoludzką jak przemijanie, starość. Bardzo sugestywne i pełne psychologicznej prawdy są też wiersze z kręgu rodzinnego, np. portrety „matki wieśniaczki”. Niektóre utwory poetyckie zostały upowszechnione w wersji śpiewanej, a piosenkę Gdybyś ty wietrze wiedział z powodzeniem wykonywali tacy artyści jak Czesław Niemen czy Stenia Kozłowska.

Duże uznanie przyniosła autorce także twórczość prozatorska, a w tym przede wszystkim pamiętnik Szara przędza, który w trzynastu odcinkach opublikowały białostockie „Kontrasty” (druk książkowy Olsztyn - Białystok 1977). Jest to osobisty zapis losu wiejskiej dziewczyny, która chociaż żyje na uboczu spraw ,,wielkich”, to dramatycznie przeżywa swoje „szare” życie. W opinii krytyków, niektóre rozdziały tego pamiętnika mogą z powodzeniem pełnić funkcję materiałów źródłowych do Konopielki Edwarda Redlińskiego. Burzyńska jest ponadto autorką kilku prób scenicznych, a jedna z nich pt. Ofiara Wandy otrzymała pierwszą nagrodę w konkursie zorganizowanym w 1993 r. przez Teatr Regionalny w Krakowie. Opracowała także widowisko ludowe Wesele, które Wystawiono w okolicznych miejscowościach. M. Burzyńska uczestniczyła w 7 konkursach poetyckich, prozatorskich, pamiętnikarskich zdobywając dwukrotnie I, dwukrotnie - II, dwukrotnie - III nagrodę. Chętnie uczestniczyła w spotkaniach autorskich na terenie całej Polski. Ilość ich przekracza 50, nie licząc spotkań z młodzieżą ze szkół Jaświł i z najbliższych okolic.

Za działalność społeczną i literacką otrzymała wiele odznaczeń, dyplomów, nagród, medali. Długą ich listę zapoczątkowało odznaczenie Zasłużony Działacz Kultury (1972), potem dwukrotnie Zasłużony Białostoczczyźnie (1974, 1979), Order Serce - Matkom Wsi (1975), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982), nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1973), nagroda artystyczna im. Jana Pocka (1976), a ponadto wiele nagród i dyplomów nadawanych, jak pisze poetka w życiorysie - „przy różnych okazjach i za różną działalność, od Ministerstwa poczynając na Gminie kończąc”.

Oprócz uprawiania poezji, pamiętnikarstwa, korespondencji M. Burzyńska była organizatorką życia kulturalnego we wsi. Prowadziła teatr amatorski, oraz  zespół śpiewaczy ,,Kądzielnice”.

Melania Burzyńska zmarła 29 września 2003 roku.

 

Jan Adamowski