Powiększ
Powiększ zdjęcie

Jan Bojko

Rok przyznania nagrody:
2009

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rzeźbiarz

Region:
Śląskie, Beskid Śląski, Jaworzynka

Znany i ceniony rzeźbiarz Beskidu Śląskiego. Urodził się w 1934 r. w Jaworzynce i tam mieszkał. Rzeźbić w drewnie zaczął w dzieciństwie, jako czternastolatek, pod wpływem stryja. Swoje zainteresowania artystyczne rozwijał w ognisku plastycznym dla uzdolnionej młodzieży w Istebnej Andziołówce,  pod kierunkiem artysty Ludwika Konarzewskiego. Tam poznał tajniki rzeźby, rysunku, malowania na szkle i na płótnie oraz charakter regionalnego zdobnictwa.

 

Po raz pierwszy zaprezentował swoje rzeźby w 1955 r., na Powiatowej Wystawie Rolniczej w Skoczowie. W tym okresie rozpoczął współpracę z Cepelią. Rzeźbił wówczas systematycznie, jednak rzadko brał udział w konkursach. Był zajęty głównie prowadzeniem gospodarstwa rolnego, uzupełniał wykształcenie, aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i kulturalnym swojej gminy jako radny. Przez kilkanaście lat prowadził w miejscowej szkole kółko rzeźbiarskie. W odziedziczonej kurnej chacie urządził ekspozycję zabytków sztuki ludowej i kultury materialnej.

 

Jan Bojko rzeźbi w drewnie lipowym, ma także w swym dorobku jedną pracę w kamieniu (wyróżnioną w konkursie „Rzeźba w kamieniu” w 1988 r.) i rzeźbę w drewnie gruszy. Niektóre prace pokrywa polichromią, większość rzeźb pozostawia w stanie surowym. Buduje kompozycje przestrzenne, pełne, o wyrazistym opracowaniu plastycznym. Uznaje dawne kanony rzeźby ludowej jako punkt wyjścia dla indywidualnego przedstawienia tematu: Kiedyś świadomie upraszczałem, ale w pewnym momencie musiałem się określić. Teraz chociaż nawiązuję do rzeźby tradycyjnej, jestem wierny przede wszystkim swoim upodobaniom estetycznym.

 

W początkowym okresie twórczości, w latach 50. i 60. XX wieku, wykonywał przede wszystkim płaskorzeźby ilustrujące życie codzienne mieszkańców wsi, obrzędowość, zwyczaje, zabawy i legendy. Przedstawiał prace i zajęcia na roli, w gospodarstwie i domostwie np.: kobiety przy dojeniu bydła, wyrabiające masło, szkubaczki, postacie siewców, oraczy, pasterzy, sceny rodzajowe na hali, sceny zbójnickie. Wraz z doskonaleniem umiejętności wykonawczych i pozyskiwaniem nowych doświadczeń artystycznych pojawiły się rzeźby figuralne i poszerzył się zakres tematyczny o prace sakralne. Artysta podjął realizację  przedstawień Chrystusa Frasobliwego, Ukrzyżowanego, scen  Drogi Krzyżowej, Piety, postaci świętych (Wojciecha, Piotra i Pawła, Jana Chrzciciela, Franciszka z Asyżu, Krzysztofa, Brygidę, Barbarę), aniołów i szopki.

 

Szczególne znaczenie w rozwoju twórczości Jana Bojko odegrała współpraca z Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku-Białej. Jej efektem był udział artysty w wielu znaczących konkursach i wystawach sztuki ludowej, o zasięgu regionalnym i międzynarodowym. Jego rzeźby zostały nagrodzone w II Międzynarodowym Konkursie Szopek Bożonarodzeniowych (2000 r.), w Międzynarodowym Konkursie „Patroni Europy w sztuce” (2002 r.), w Konkursie „Patroni naszych kościołów” (2002 r.), „Stroje i rekwizyty obrzędowe - Zima 2003” (2003 r.), „Św. Michał w rzeźbie ludowej” (2004 r.). Prace Jana Bojko eksponowane były na kilku prestiżowych wystawach przygotowanych przez bielski ROK: „Zycie Chrystusa w sztuce ludowej” (2000 r.), „Beskidzka sztuka ludowa” (Trzciniec, Czechy, 2001 r.), „Sztuka ludowa w województwie śląskim” (2001 r.), „Patroni Polski i Europy w sztuce ludowej” (2001-2002), „Szumi jawor, szumi” wystawa z okazji 40. Tygodnia Kultury Beskidzkiej (2003 r.). W 2006 r. w Galerii Sztuki ROK odbyła się wystawa monograficzna, stanowiąca pierwszą, pełną prezentację dorobku twórczego Jana Bojko.

 

Rzeźby artysty znajdują się zbiorach prywatnych, w muzeach i galeriach (w Wiśle, Bytomiu, Bielsku–Białej, Warszawie, Cieszynie, Nowym Sączu, Żywcu), w kościołach i kolekcjach zagranicznych (w Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Francji).

Jan Bojko jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych.

/red.K.M./