Czesław Prządka

Rok przyznania nagrody:
1990

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Instrumentalista

Region:
Wielkopolskie, powiat nowotymyski, Zbąszyń

Urodził się 21 I 1933 r. w Zbąszyniu i tam mieszkał. Naukę w szkołach rozpoczął dopiero po zakończeniu II wojny światowej. W 1952 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową w Świebodzinie i po zdaniu dodatkowych egzaminów z pedagogiki zawodowej pozostał w niej jako nauczyciel zawodu. Równocześnie podjął naukę gry na instrumentach muzycznych, głównie na klarnecie w Ognisku Muzycznym w Zbąszyniu. W latach 1953-55 odbył służbę woj skową we Wrocławiu i Opolu a po jej zakończeniu podjął pracę w Zbąszyńskich Zakładach Odzieżowych „Romeo” na stanowisku mechanika maszyn szwalniczych. Od 1958 r. do czasu przejścia na rentę inwalidzką w 1976 r. pracował na PKP na stanowisku maszynisty. W latach 70. rozpoczął ożywioną działalność artystyczną jako muzyk, pedagog i budowniczy instrumentów muzycznych. W 1972 r. zaczął grać na klarnecie i dudach (kozłach) w kapelach weselnych i folklorystycznych. Wkrótce założył z dwoma synami: Janem i Lucjanem własną kapele rodzinną uczestnicząc w licznych konkursach i przeglądach kapel ludowych jak np.: w Konfrontacjach Kapel Dudziarskich w Poznaniu, w Ogólnopolskich Spotkaniach Muzykujących Rodzin we Wrocławiu, w Ogólnopolskich Festiwalach Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu Dolnym. Od 1978 r. był członkiem Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Wesele Przyprostyńskie” w Przyprostyni, wsi leżącej niedaleko Zbąszynia, pełniąc funkcję kierownika kapeli i grając w niej na klarnecie. Z Zespołem i Kapelą uczestniczył w wielu festiwalach folklorystycznych w kraju i za granicą. Uczestniczył też w różnorodnych okolicznościowych koncertach, w nagraniach dla Polskiego Radia i TV, był angażowany przez Filharmonie i Towarzystwa Muzyczne jako ekspert od instrumentów ludowych.

Od 1979 r. był nauczycielem w Państwowej Szkole Muzycznej w Zbąszyniu, gdzie prowadził klasę gry na instrumentach ludowych: na kozłach i sierszeńkach, basetlach, skrzypcach i klarnecie. Wykształcił ponad 40 uczniów. Prowadził też z młodzieżą szkolną tzw. „audycje folklorystyczne”, podczas których demonstrował grę na różnych instrumentach muzycznych i opowiadał o tradycyjnej kulturze i sztuce ludowej oraz o folklorze regionu Ziemi Lubuskiej.

Trzecią dziedziną, którą zajął się C. Prządka była budowa ludowych instrumentów muzycznych. W 1977 r. wsparty wskazówkami Franciszka Domagały wykonał własnoręcznie pierwszego kozła lubuskiego czyli dudy. Nazwa ta pochodzi od skóry kozła stanowiącego główną część tego instrumentu. Instrument ten otrzymał syn Lucjan. Był on po raz pierwszy zaprezentowany na II Ogólnopolskich Spotkaniach Muzykujących Rodzin we Wrocławiu. Zachęcony powodzeniem w budowie kozłów lubuskich i napływającymi zamówieniami z różnych Muzeów, Szkół Muzycznych oraz kapel i zespołów folklorystycznych, C. Prządka w latach 1981-90 wykonał ponad 30 takich instrumentów. Oprócz kozłów C. Prządka wyspecjalizował się w budowie sierszeniek wzorując się na sierszeńkach zbudowanych przez Tomasza Śliwę. (Sierszenki - to ćwiczebny instrument służący do zaprawy w sztuce koźlarskiej, który jednocześnie spełniał rolę instrumentu pasterskiego używanego przez chłopców). C. Prządka wykonał ponad 80 sierszeniek, z których część zakupiona została przez Spółdzielnię CPLiA „Folklor” w Poznaniu, z którą twórca stale współpracował od 1984 r. Ludowe instrumenty muzyczne C. Prządki trafiły także do odbiorców zagranicznych, przede wszystkim do Niemiec i Holandii.

Instrumenty muzyczne C. Prządki przesyłane na różne konkursy zdobywały zawsze czołowe miejsca. W Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych zorganizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu w 1985 r. za kozła lubuskiego Czesław Prządka otrzymał I nagrodę, a za sierszeńkę - II nagrodę. W 1988 r. twórca otrzymał nagrodę specjalną za instrumenty muzyczne w Konkursie na Rękodzieło Ludowe i Artystyczne Województwa Zielonogórskiego (Zielona Góra - Ochla, Szydłowiec, Poznań, Zielona Góra – Ochla i in.).

C. Prządka za swą działalność muzyczną, pedagogiczną, głównie w dziedzinie budowy instrumentów muzycznych otrzymał wiele nagród, dyplomów i wyróżnień, m.in. w 1980 r. Odznakę za Zasługi w Rozwoju Województwa Zielonogórskiego, Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury.

Czesław Prządka zmarł 30 czerwca 1990 roku.

 

Agnieszka Pokropek