Powiększ
Powiększ zdjęcie

Zespół Śpiewaczy z Mroczek Małych

Rok przyznania nagrody:
2020

Kategoria:
Kategoria IV. Zespoły folklorystyczne

Dziedzina:
Taniec. Muzyka. Śpiew

Region:
Mroczki Małe, pogranicze Sieradzkiego i Wielkopolski, woj. łódzkie

Zespół śpiewaczy z Mroczek Małych powstał w 1993 r. Tworzą go cztery kobiety: Jadwiga Tomczyk (ur. 1944 r.), żona skrzypka Józefa Tomczyka, jej wujenka Maria Szafirowicz (ur. 1934 r.), kuzynka Janina Lipińska (ur.1944 r.) oraz sąsiadka Zofia Michałowicz (ur.1941 r.).

Mroczki Małe to niewielka wieś podworska położona na skraju woj. łódzkiego i wielkopolskiego. Przed II wojną światową był tu tylko dwór i budynki dla służby dworskiej, nazywane kosiarami. Po wojnie ziemia została rozparcelowana, a pracownicy dworscy dostali działki, na których mogli się pobudować. Jednak jeszcze do lat 60-tych XX w. dawni dworacy z rodzinami mieszkali w kosiarach. Jadwiga Tomczyk i Janina Lipińska właśnie tam się urodziły i wychowały. Wspólnie śpiewały pasąc gęsi, a potem krowy. Zawsze, kiedy były jakieś uroczystości rodzinne, to musiały śpiewać, gdyż miały ładne głosy i tzw. melodię. Ich wspólna babcia była znaną w okolicy śpiewaczką weselną. To ona przekazała im wiele starych i ciekawych pieśni. Zabierała dziewczynki na różne spotkania sąsiedzkie – do przędzenia, na piyrzoki i inne wspólne prace, gdzie pieśnią umilano sobie czas. Później chodziły też śpiewać przy umarłych, a w maju zawsze do kapliczki. W kosiarach mieszkał również brat matki Jadzi harmonista Stanisław Szafirowicz z żoną Marią, pochodzącą ze znanej na całą okolicę rodziny muzykantów z pobliskiego Golkowa. Maria wyniosła z domu rodzinnego zamiłowanie do śpiewania i znała wiele starych pieśni i śpiewek. Co tydzień urządzano pograjki, na których grał Stanisław Szafirowicz. Jednego razu nie mógł im zagrać i wtedy poproszono Józka Tomczyka z pobliskich Mroczek Dużych. Od tamtej pory grywał u nich regularnie, a gdy się ożenił z Jadwigą, zamieszkał w Mroczkach Małych. Później, gdy już wszyscy mieli swoje gospodarstwa, to spotykali się na uroczystościach rodzinnych. Kobiety śpiewały, a ich mężowie grali, tworząc kapelę. Kapela grała na potańcówkach, weselach i dożynkach.

W 1993 r. na gminnych dożynkach w Błaszkach muzykanci wystąpili wraz z żonami i dwiema sąsiadkami. Przygotowali ciekawy program; próby odbywały się w domu państwa Tomczyków. Na dożynkach odnieśli sukces, otrzymując I Nagrodę wśród 16 zespołów wieńcowych. To sprawiło, że postanowili założyć zespół śpiewaczy. Jego kierownikiem został Józef Tomczyk.

W 2000 r. Zespół Śpiewaczy z Mroczek Małych po raz pierwszy, pojechał na Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych do Kazimierza Dolnego. Otrzymał wówczas wyróżnienie, a potem już za każdym razem zdobywał pierwsze lub drugie nagrody. (2005 – II nagroda, 2009 – I nagroda, 2013 – I nagroda, 2017 – II nagroda).

Przez piętnaście lat w zespole było pięć kobiet, potem jedna odeszła ze względu na stan zdrowia. Oprócz trzech ze sobą spokrewnionych śpiewaczek, w grupie tej, od początku jest sąsiadka państwa Tomczyków, bardzo z nimi zaprzyjaźniona Zofia Michałowicz. Mieszka przy wiatraku, więc nazywają ją „młynarką”. Babcia pani Zosi była wiejską śpiewaczką weselną i zaszczepiła w niej potrzebę śpiewania.

Na uroczystościach lokalnych zespół występuje wraz z kapelą, którą tworzą mężowie śpiewaczek. W takim składzie grupa nosi nazwę „Dukat”. Więź między nimi jest tak silna, że na występy, niezależnie od tego czy występują razem, czy oddzielnie – jadą wszyscy. Na festiwalach w Kazimierzu, chociaż występowały tylko kobiety, byli razem. Próby zawsze odbywają się w domu państwa Tomczyków, gdzie jest miła i rodzinna atmosfera. Są one okazją do wspólnego spotkania. Każdego roku w maju, kobiety wraz z prawnuczkami pani Jadwigi, podtrzymują tradycje śpiewania przy kapliczce, bardzo tego przestrzegając. Jedna z prawnuczek – Julia Grzelaczyk szczególnie upodobała sobie muzykę swoich pradziadków. Od ubiegłego roku śpiewa wspólnie z kobietami, biorąc też udział w występach.

Zespół śpiewaczy ma w swoim repertuarze różne pieśni: weselne, pogrzebowe, pastorałki, miłosne, wojackie, obyczajowe, ballady, Maryjne itp. Kobiety posługują się autentyczną gwarą i tak też śpiewają. Tajemnicą sukcesu jest autentyczność zespołu, naturalne śpiewanie i piękne, mocne głosy.

Od 2006 r. kierowniczką zespołu jest Jadwiga Tomczyk. Zespół z Mroczek Małych wyróżnia się na tle innych zespołów w woj. łódzkim tradycyjnym sposobem śpiewania i własnym repertuarem przekazywanym w sposób bezpośredni z pokolenia na pokolenie.

 

Małgorzata Dziurowicz-Kaszuba