Powiększ
Powiększ zdjęcie

Lech Śliwonik

Rok przyznania nagrody:
2020

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Teatrolog. Dokumentalista. Badacz

Region:
Warszawa, woj. mazowieckie

Lech Śliwonik, ur. 7 grudnia 1939 r., wybitny teatrolog polski, profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, dziekan Wydziału Wiedzy o Teatrze (1996-2002) i rektor tej uczelni (2002-2008). W swej działalności edukacyjnej, organizacyjnej i naukowej wspiera uniwersalne i specyficzne wartości teatru ludowego, wiejskiego, działającego nadal w setkach społeczności lokalnych we wszystkich regionach Polski. W swoisty sposób kontynuuje dzieło Jędrzeja Cierniaka (1886–1942) i Leona Schillera (1887–1954), którzy wierzyli w artystyczny potencjał staropolskiej kultury etnicznej, współtworzyli teatr regionalny lub profesjonalny, czerpiący z tradycji ludowych. W uzupełnieniu do swych ideowych poprzedników, Lech Śliwonik wzmacnia podmiotowość współczesnych zespołów wiejskich, ich własne poszukiwania, podnosi znaczenie samodoskonalenia się wśród samych grup teatralnych. Wynika to ze związków laureata z teatrem studenckim, a służy temu działalność Towarzystwa Kultury Teatralnej, którym Lech Śliwonik faktycznie kieruje od 1971 r., a funkcję Prezesa piastuje od roku 1987. Z pomocą Ministerstwa Kultury i Sztuki, nadał działalności wiejskich grup teatralno-obrzędowych rangę narodową, w postaci dorocznego (od 1984 r.) Ogólnopolskiego Sejmiku Teatru Wsi Polskiej w Tarnogrodzie (woj. lubelskie), poprzedzanego przeglądami rejonowymi. Całościowa idea programowa, inspirowana sejmikami w Stoczku Łukowskim (od 1970), zarysowała się w 1981 r. i znalazła spełnienie trzy lata później, także we współpracy z Władysławem Dubajem, Antonim Malczakiem i innymi entuzjastami ruchu teatralnego środowisk wiejskich. TKT pozostaje do dziś koordynatorem pięciu, obejmujących cały kraj, sejmików regionalnych i sumującego roczny dorobek ogólnopolskiego tarnogrodzkiego. Dzięki inicjatywie prof. Lecha Śliwonika, podchwyconej przez dyrektora Andrzeja Seweryna, od 2013 r. teatry wiejskie z widowiskami o dużych walorach poznawczych, etnograficznych i artystycznych goszczą w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie; w 2019 r. miała miejsce szósta edycja Festiwalu Wiejskich Teatrów ZWYKI.

Prof. Śliwonik przygotowuje z Janem Zdziarskim doroczną dokumentację sejmików teatralnych oraz redaguje zbiorowe prace opublikowane m.in. w siedmiu tomikach, których tytuły oddają wagę teatru wiejskiego, np.: Teatr z własnego życia, pamięci, emocji…(2003), Wczoraj i dzisiaj teatru ludowego (2008), Teatr ocalany (2013), Skarby zanikającego piękna – kontynuacja (2015), By źródło wciąż biło (2018).

Teatr wiejski, zdaniem Prezesa TKT, okazuje się znakomitym laboratorium dla współczesnej działalności zwłaszcza starszych generacji mieszkańców wsi, lokalnych przewodników kultury i pozostaje najlepszym, żywym schronieniem tradycji lokalnych, gdzie mogą być swobodnie realizowane własne scenariusze, spontanicznie dopełniane, gdzie ludzie mówią prawdę o sobie, gdzie dialogi mogą przywoływać również gwarę, śpiew i inne przejawy sztuki, zwyczaje, obyczaje, minione obrzędy. Spełnia się przy tym wyobraźnia właściwa każdemu człowiekowi. Otwartość i niewyniosłość wobec ruchu amatorskiego wynika ze zrozumienia kultury teatru i teatru w kulturze oraz z szerokiej działalności społeczno-animatorskiej, jak: programowy i organizacyjny wkład w Ogólnopolski Konkurs Recytatorski (50 lat), wieloletni nurt działań edukacyjno-warsztatowych dla ruchu amatorskiego – również międzynarodowych, tworzenie periodyku „Scena”, „posługiwanie” jako juror licznych imprez, festiwali teatralnych, wreszcie czynny udział w kształtowaniu szkolnictwa artystycznego w naszym kraju. Lech Śliwonik odznaczony został Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Przekrój zainteresowań i obszarów badań prof. Śliwonika oddaje wydana w 2019 r. książka Teatr niezbędny, która zachowuje ducha niezależnego studenta, a opublikowana została w mieście oryginalnych inicjatyw kulturalnych – Stalowej Woli.

 

Piotr Dahlig