Powiększ
Powiększ zdjęcie

Stanisława Bakuła

Rok przyznania nagrody:
1978

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka dekoracyjna i obrzędowa. Rękodzieło

Region:
Mazowieckie, powiat ostrołęcki, Strzałki

Stanisława Bakuła urodziła 7 V 1925 r. we wsi Strzałki, w gminie Kadzidło i tam mieszkała. Pochodziła z rodziny chłopskiej, w której świadomie zachowywana i kultywowana była tradycyjna sztuka kurpiowska. W domu trudniono się wyrobem tkanin, hafciarstwem i koronczarstwem, malowano pisanki, wykonywano ozdobne pająki i wycinanki. S. Bakuła jako młoda dziewczyna potrafiła tkać dwukolorowe, kraciaste buronki, ozdobne dywany pasiaste a także haftować i ,,strzyc” wycinanki. Prace te zawsze bardziej interesowały ją niż prace w polu i w gospodarstwie, dlatego też, kiedy nadarzyła się odpowiednia okazja, zajęła się zawodowo twórczością rękodzielniczą. W 1950 r. w Kadzidle powstała Spółdzielnia CPLiA ,,Kurpianka”, do której Bakuła od razu przystąpiła wykonując na jej zamówienie regionalne - kurpiowskie tkaniny dekoracyjne. Już wówczas była znaną twórczynią ludową, zdobywczynią nagrody na pierwszym zorganizowanym po wojnie konkursie kurpiowskiej sztuki ludowej w Kadzidle w 1948 r. W Spółdzielni „Kurpianka” odkryto i doceniono jej talent wycinankarski. Stała się twórczą i bardzo oryginalną wycinankarką, której prace zyskiwały uznanie w konkursach i na wystawach sztuki ludowej. Bakułowa umiała z  zaledwie z czterech wzorów wycinanek kurpiowskich: „gwiazd”, ,,leluj”, „ptaków” i „lasów” stworzyć niezliczoną ilość różnorodnych motywów i rozwiązań kompozycyjnych. Jej przypisuje się stworzenie wycinanek w formie tzw. ,,lasu” i wielobarwnych leluj czyli drzewek życia. Nazwa wycinanki ,,las” pochodzi z zastosowania rytmicznie powtarzających się motywów stylizowanych drzew; jodełek i jałowców, pod którymi wycinankarka umieszczała ptaki, zwierzęta, ludzi. Wycinanki te miały znacznie wzbogacony rysunek, stawały się jak gdyby obrazkami z elementami prostej narracji. Każda wycinanka powstawała „od ręki” bez gotowych szablonów, każda z nich różniła się między sobą - nigdy nie było dwóch jednakowych. Ten rodzaj wycinanki przyczynił się do powstania nowego typu wycinanki obrazkowej, jednokolorowej, w której dominował jeden temat. W odróżnieniu od wycinanek typu ,,leluj”, „gwiazd” a nawet „lasów” powstających poprzez wielokrotne złożenie papieru, wycinanki obrazkowe były wycinane w arkuszu niezłożonego papieru lub składały się z kilku oddzielnie wyciętych figurek naklejonych na papier. Twórczyni zastosowała tą technikę wycinania m.in. podczas konkursów „Polska szopka ludowa” w 1971 i 1972 r., tworząc kilka ciekawych kompozycji „Świętej Rodziny przy żłobku”. Drugi typ wycinanki upowszechniony przez S. Bakułową to wielobarwne ,,drzewko życia” czyli leluja o grubszych cięciach, na którą naklejano wielobarwne stylizowane kwiatki. Technika naklejania nie była zupełnie obca wycinance kurpiowskiej. Stosowano ją w tradycyjnych wycinankach typu ,,kogut” i „paw”, które również S. Bakułowa wykonywała z dużym powodzeniem. Od wspomnianego wczesniej konkursu kurpiowskiej sztuki ludowej w 1948 r. S. Bakułowa uczestniczyła we wszystkich regionalnych i ogólnopolskich konkursach i wystawach sztuki ludowej, w których eksponowane były wycinanki. W 1955 r. w Warszawie na ogólnopolskiej wystawie sztuki ludowej z okazji X-lecia PRL otrzymała za swoje prace nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Jej prace były nagradzane na wielu innych konkursach i wystawach: „Kultura artystyczna wsi mazowieckiej” Warszawa „Zachęta” 1962 r., „Sztuka ludowa północnego Mazowsza” Pułtusk 1964 r., „Plastyka obrzędowa województwa warszawskiego” Płock 1970 r., „Polska wycinanka ludowa” Łowicz 1970 r., „Konkurs plastyki obrzędowej” Łyse 1972 r., „Polska szopka ludowa” Warszawa 1971 i 1972 r., „Wystawa wycinanki ludowej” Płock 1975 r. (I nagroda). Ponadto S. Bakułowa wielokrotnie reprezentowała Spółdzielnię ,,Kulpianka” na różnorodnych targach i imprezach folklorystycznych, m.in. na Międzynarodowych Targach w Poznaniu, na targach sztuki ludowej i Cepeliadach w Krakowie, Warszawie, Płocku, Mielcu, Toruniu, Opolu, Łomży, Białymstoku, Wrocławiu, Łodzi, Toruniu, Lublinie. Jej wycinanki zakupiło do swoich zbiorów kilka muzeów jak np. Muzea Okręgowe w Łomży, Ostrołęce, Białymstoku i Muzea Etnograficzne w Warszawie, Krakowie, Toruniu, także Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Oprócz licznych nagród pokonkursowych twórczyni otrzymała wiele dyplomów i medali, m.in. Medal XXV-lecia CPLiA. W latach 1954-1958 była stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki. Od 1962 r. należała do STL.

Stanisława Bakuła zmarła 23 listopada 1989 roku.

 

Marian Pokropek