Jan Gaca (1933-2013) urodził się i mieszkał w Przystałowicach Małych. Jego rodzicami byli Karol i Antonina z Kłosińskich (znana śpiewaczka, często zapraszana na wesela w roli starszej druhny). Bracia matki Jan i Józef Kłosińscy dobrze grali na organkach. Rodzeństwo Jana również było uzdolnione muzycznie. Od 1954 do 1960 r. kapela rodzinna Gaców funkcjonowała w składzie: Piotr (skrzypce), Władysław (harmonia), Jan (baraban).

Jan Gaca grał na skrzypcach od 16 roku życia, był samoukiem, chodził na wesela i zabawy, podsłuchiwał grających mistrzów skrzypiec. Grał również w kapeli z bratem stryjecznym – Stefanem Gacą z Przystałowic Małych (bębenek). W okolicy było wielu znamienitych muzyków: Franciszek Pańczak z Kolonii Bąków, Janusz Bogusz z Kamiennej Woli, Jaźwiec z Ossy k. Odrzywołu; Kapela braci Kędzierskich, skrzypków: Walentego i Jana w Rduchowie; Tadeusza Jedynaka z Przystałowic Małych i Józefa Zarasia z Nieznamierowic.

Kapela Jana Gacy przygrywała zespołowi ”Zakukała kukułeczka” z Gałek Rusinowskich,  podczas realizacji widowisk obrzędowych („Darcie pierza”, „Kusaki”, „Pastorałki”, „Śmigus-Dyngus”, „Chodzenie z gaikiem”, „Swaty”) oraz w konkursie ogólnopolskim tradycyjnego tańca ludowego w Rzeszowie.

Jan Gaca trzykrotnie występował w Kazimierzu na festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych. Największy sukces odniósł w 2001 r., kiedy wraz z Jackiem Bursą (harmonia pedałowa) zdobył w Kazimierzu pierwszą nagrodę. W Maciejowicach na Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich  w 2001 r. otrzymał I nagrodę, w 2002 r. nagrodę główną – Złote Basy.

Jan Gaca należał do nielicznego grona autentycznych i niepowtarzalnych skrzypków ludowych Ziemi Radomskiej. Zachował stary miejscowy repertuar muzyczny tradycyjną technikę gry, a także prostotę i naturalność zachowania na scenie.

Uczył gry na skrzypcach ludzi zafascynowanych autentyczną muzyką ludową, skupionych w Stowarzyszeniu „Dom Tańca”. Nagrania jego muzyki znajdują się w archiwach Polskiego Radia w Kielcach, Instytutu Sztuki PAN, Polskiego Radia oraz Andrzeja Bieńkowskiego i Stowarzyszenia „Dom Tańca” w Warszawie.

Uczestniczył w International Accordion Festival w San Antonio w Teksasie. W kwietniu 2013 r. występował obok polskich zespołów folkowych na festiwalu FolkBaltica w Niemczech.

W 2013 r. Jan Gaca został laureatem dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości.

Adolf Krzemiński

 http://www.youtube.com/watch?v=W6lkLNWydzQ

http://www.youtube.com/watch?v=zqIYjZgvEMU

http://www.youtube.com/watch?v=dVeLT3bXTg8

https://www.youtube.com/watch?v=y43vrneCPNs