Powiększ
Powiększ zdjęcie

dr Stanisław Błaszczyk

Rok przyznania nagrody:
1979

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Wielkopolskie, Poznań

Urodził się w 1906 r. w Konarach koło Rawicza. W latach 1926-1930 studiował historię literatury polskiej i historię sztuki na Uniwersytecie Poznańskim. Magisterium z polonistyki uzyskał w 1932 r. W latach 1930-1939 był nauczycielem w Korpusie Kadetów w Rawiczu, wolne chwile poświęcał badaniom terenowym wsi wielkopolskiej, zwłaszcza poszukiwaniom zabytków rzeźby ludowej i zdobywaniu informacji o ich twórcach. Poznane krzyże przydrożne i kapliczki oraz materiały do bibliografii ich wykonawców publikował w lokalnych czasopismach. Po wojnie materiały

te okazały się niezwykle cenne dla opracowań dotyczących plastyki ludowej w Wielkopolsce. Stanisław Błaszczyk swoje zainteresowania etnograficzne kontynuował także po wojnie chociaż za swój obowiązek obywatelski uważał przede wszystkim organizowanie szkolnictwa. Tworzył średnie szkoły w Wolsztynie, Lubniewicach, pracował jako nauczyciel w Lesznie, Zielonej Górze i Szamotułach. Nie mogąc jednak zaakceptować nowej ideologii społeczno-wychowawczej przestał wykonywać zawód nauczycielski i postanowił dotychczasowe hobby etnograficzne zamienić w kolejną profesję. Od połowy 1949 r. jako wolontariusz, a od stycznia 1950 r. etatowo związał się z Muzeum Wielkopolskim (od 1950 r. Narodowym) w Poznaniu i przystąpił tam do organizacji działu etnograficznego, którym kierował do 1975 roku, tj. do przejścia na emeryturę. W tym czasie uzupełniał studia etnograficzne i uzyskał magisterium, a w 1971 r. doktorat.

Przedwojenne zbiory muzealne w Poznańskiem zostały prawie całkowicie zniszczone, Stanisław Błaszczyk musiał więc tworzyć wszystko od początku często pracując samodzielnie. Opracował koncepcję Muzeum Etnograficznego, nadzorował wieloletni remont budynku w Poznaniu przeznaczonego na siedzibę tej placówki, wreszcie urządził wzorowe magazyny muzealiów i pracownie, wykształcił także młodą kadrę muzealniczą.

Badania terenowe w poszukiwaniu obiektów etnograficznych prowadził też dla muzeów w Kaliszu, Szamotułach, Pyzdrach, Międzyrzeczu, Koszutach. Wystawy stałe w tych placówkach realizowane były według jego scenariuszy. Opracował też założenia naukowo-programowe wielkopolskiego „skansenu”, a w ostatnich latach życia był konsultantem wielkopolskiego muzeum na wolnym powietrzu na Lednicy. Opublikował 140 artykułów i recenzji, wniósł duży wkład autorski do trzytomowej „Kultury ludowej Wielkopolski” (1960-1964) oraz do ,,Atlasu języka i kultury ludowej Wielkopolski” (1979-1989). Istotne wartości poznawcze i interpretacyjne prezentują prace S. Błaszczyka o dawnych rzeźbiarzach ludowych jak: Franciszek Nowak z Raszew (1939), Józef Glanc (1982) czy Paweł Bryliński (1986). Warto podkreślić, że dziełem jego życia jest monografia „Ludowa plastyka kultowa w Wielkopolsce ” (1975). W dorobku jego znajdują się wykłady z zakresu sztuki ludowej i muzealnictwa etnograficznego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (1960-1987) oraz w latach 1974-1978 na Uniwersytecie Wrocławskim.

Przez trzydzieści lat pełnił społecznie różne funkcje we władzach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, był członkiem rad muzealnych w Poznaniu, Szreniawie, Lednicy, uczestniczył w jury konkursów i przeglądów współczesnej twórczości ludowej organizowanych w Wielkopolsce i na Pomorzu Środkowym.

Stanisław Błaszczyk zmarł w 1989 roku w Poznaniu.

 

Aleksander Błachowski