Powiększ
Powiększ zdjęcie

Józefa Chaładaj

Rok przyznania nagrody:
1977

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rękodzieło. Tkaczka

Region:
Łódzkie, powiat sieradzki, Sieradz Monice

Urodziła się 2 IX 1921 r. w Monicach i tam mieszkała (obecnie: Sieradz-Monice ul. Krakowskie Przedmieście 145). Ukończyła szkołę podstawową. Pracuje na własnym gospodarstwie rolnym.

Wycinania papierowych wycinanek i robienia pająków ze słomy i włóczki nauczyła się od swojej babci Marianny Ograbek mając 7 lat. W wieku 12 lat nauczyła się tkać na krosnach.

Umiejętności te zostałyby zapewne niewykorzystane, gdyby nie działalność konkursowo-wystawiennicza Muzeum w Sieradzu oraz działalność CPLiA. Z inicjatywy Zofii Neyman, wieloletniej dyrektorki Muzeum w 1951 r. zorganizowano pierwszy konkurs na sieradzką wycinankę ludową na którym J. Chaładaj otrzymała I nagrodę. W późniejszych latach brała udział w co najmniej 40-tu konkursach i wystawach regionalnych i ogólnopolskich zawsze otrzymując wyróżnienia i nagrody. Uznaną została za najbardziej wszechstronna twórczynię ludową regionu sieradzkiego. Zasłynęła jako najlepsza odtwórczyni sieradzkiej odmiany wycinanek: ,,rózg” czyli ,,wirzb” pojedynczych i potrójnych w formie drzewek-rośliny w doniczce, ,,cacek starożytnych” (Wycinanki okrągłe i rogate czyli kwadratowe) oraz wielobarwnych „mazurów z ogonami”.

Dzięki jej uzdolnieniom artystycznym i organizacyjnym powstał Zespół Tkaczek Monickich (1953 r.) współpracujący z CPLiA. Odżyło tradycyjne tkactwo, reaktywowano strój. Twórczyni wykonała kilka kompletów strojów dla zespołów folklorystycznych i do asysty kościelnej. W 1958 r. na międzynarodowej wystawie rękodzieła ludowego w Monachium tkaniny J. Chaładaj nagrodzono Złotym Medalem. Muzeum w Sieradzu zorganizowało dwie wystawy indywidualne: w 1969 r. - w 20-lecie wycinankarstwa i 15-lecie pracy Zespołu Tkaczek W Monicach, a w 1976 r. „Wystawę jubileuszową Józefy Chaładaj z Monic”. Twórczyni brała udział w licznych kiermaszach i pokazach sztuki ludowej, także w imprezach folklorystycznych. Była członkiem STL. Nagradzana medalami i odznaczeniami ogólnopolskimi. W 1981 otrzymała odznakę "Zasłużony działacz kultury" a w 2008 r. "Zasłużony dla Ziemi Sieradzkiej". Prace jej posiadają Muzea w Sieradzu, Łodzi, Wieluniu, Płocku, Toruniu i Warszawie.

Józefa Chaładaj zmarła 19 lutego 2019 roku.

 

Marian Pokropek