Powiększ
Powiększ zdjęcie

Mateusz Startek

Rok przyznania nagrody:
1976

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rękodzieło. Garncarz

Region:
Lubelskie, powiat janowski, Lążek Ordynacki

Urodził się w 1912 r. w Łążku Ordynackim (d. pow. Janów Lubelski) i tam mieszkał przez całe życie. Pochodził ze znanej rodziny garncarskiej. Garncarzem był jego ojciec Adam (1870-1947), garncarstwem zajmowała się jego babka Ewa Bieńko. Mateusz od dziecka pracował przy kole garncarskim, przepracował w tym zawodzie 65 lat. W wyrobie naczyń glinianych osiągnął najwyższe umiejętności, biegłość techniczną i wysoki poziom artystyczny. Wyrabiał różnej wielkości garnki, misy, talerze, dzbany, flakony, dwojaki, solniczki itp. Przed II wojną światową wyroby M. Startka za pośrednictwem handlarzy trafiały na targi w całej południowo-wschodniej Polski. Znane były we Lwowie, docierały też do Warszawy. Po II wojnie światowej M. Startek związał się ze Spółdzielnią Cepeliowską w Leżajsku (od 1950 r.), za której pośrednictwem jego wyroby trafiły na rynek krajowy i zagraniczny.

Ceramika M. Startka wyróżnia się pięknym kształtem i bogatym zdobnictwem. Półmajolikowe naczynia zdobione są różnorodnymi ornamentami geometryczno-roślinnymi z często występującym motywem stylizowanych ptaków, które stały się niemal znakiem firmowym warsztatu. W zdobnictwie malarskim pomagały siostra Łucja i bratowa Waleria. Od wystawy w Kraśniku w 1950 r. M. Startek uczestniczył niemal we wszystkich konkursach i wystawach sztuki ludowej zarówno regionalnych jak i ogólnopolskich zdobywając zawsze nagrody i wyróżnienia. Miał kilka wystaw indywidualnych w woj. lubelskim, a później w woj. tarnobrzeskim. W ogólnopolskim konkursie na ceramikę ludową (Toruń 1978) zdobywa II nagrodę. Za całokształt twórczości w 1969 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, a w 1976 r. nagrodę im. O. Kolberga. Ma kilkanaście innych odznaczeń, medali, dyplomów. Od 1954 r. prace M. Startka pokazywane były na wystawach polskiej sztuki ludowej za granicą: Rzym, Londyn, Genewa, Tuluza, Moskwa i in. Prace W zbiorach muzeów: Lublin, Kraków, Rzeszów, Warszawa, Toruń, Łódź, Kolbuszowa, Zamość, Sandomierz i in., także w izbie regionalnej Domu Kultury w Janowie Lub. O twórczości M. Startka pisano w wielu artykułach, a ośrodek garncarski w Łążku Ordynackim, w którym garncarz był twórcą najznakomitszym doczekał się monografii książkowej Ewy Fryś-Pietraszkowej, ,,Ośrodek garncarski w Lążku Ordynackim”, Wrocław 1973 r.

Mateusz Startek zmarł w 1992 roku.

 

Marian Pokropek