Powiększ
Powiększ zdjęcie

Elżbieta Krzyżaniak-Miller, Agata Skrukwa

Rok przyznania nagrody:
2019

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Badaczki i autorki opracowań spuścizny rękopiśmiennej i biografii Oskara Kolberga

Region:
Poznań, Wielkopolska

Elżbieta Krzyżaniak-Miller urodziła się 31 lipca 1940 roku w okupowanej Warszawie, ale od 1945 roku mieszka w Poznaniu, do którego wróciła jej rodzina z wojennej tułaczki. Jest absolwentką renomowanego liceum oraz Państwowej Szkoły Muzycznej. W 1963 roku ukończyła filologię polską na ówczesnym Wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.  Latem tego samego roku podjęła pracę w Redakcji DziełWszystkich Oskara Kolberga, kierowanej przez profesora Józefa Bursztę.

W niewielkim zespole, do którego należała też Agata Skrukwa i muzykolożka, Danuta Pawlak, rozpoczęła lata żmudnej pracy, najpierw nad zinwentaryzowaniem i rozpoznaniem zgromadzonych rękopisów Kolberga, a następnie nad ich opracowaniem. Z czasem ten niewielki zespół wypracował własny warsztat badawczy oraz zasady edytorskie, które stały się podstawą całej edycji Dzieł Kolberga. Manuskrypty zawierające opowieści ludowe, a także dawna literatura i liczne publikacje, z których korzystał autor Ludu, stały się tym, co pani Elżbieta najbardziej upodobała sobie w archiwum. Uwielbia bowiem obcowanie ze słowem, a jej pasją jest język i literatura. 

W ciągu ponad pięćdziesięciu lat opracowała teksty, przygotowała do druku i zredagowała kilka tomów Dzieł wszystkich: Czechy. Słowacja (t. 59/II), Słowiańszczyzna południowa (t. 59/III), Chełmskie (t. 82), Przemyskie (t. 83/I i II). Wraz z Agatą Skrukwą opracowała i zredagowała Studia, rozprawy i artykuły (t. 63). Wspólnym dziełem pani Elżbiety, Agaty oraz Danuty Pawlak była obszerna, trzytomowa monografia Krakowskie. Suplement (t. 73/I–III). Ponadto Elżbieta Miller była redaktorem lub współredaktorem tomów: Góry i Podgórze (t. 44–45), Pisma muzyczne (t. 61 i 62), Korespondencja (t. 64–66); do tej ostatniej przygotowywała też komentarze. Jest autorką wielu artykułów naukowych dotyczących nie tylko Oskara Kolberga, ale również folkloru, literatury ludowej i historii etnografii. Na podstawie zebranych przez autora Ludu opowieści ludowych opracowała wybór bajek zatytułowany „Aż tu nagle…” (Poznań 2014), przygotowany z okazji Roku Kolberga. Z pasją zajmuje się też propagowaniem wiedzy o autorze Ludu i kulturze ludowej. Nie przerwała swojej działalności mimo przejścia na emeryturę w 1997 roku. Jest niezastąpionym nauczycielem i wzorem dla młodszych pokoleń badaczy. W Roku Kolberga 2014 pani Elżbieta otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi.

Obecnie pracuje nad naukową biografią Oskara Kolberga, która zamykać będzie całą edycję Dzieł wszystkich; prowadzi badania dotyczące wkładu etnografa w rozwój polskiej folklorystyki. W ostatnim czasie przygotowała do druku materiały ikonograficzne dotyczące regionu chełmskiego, pochodzące ze zbiorów Kolberga, a odnalezione dopiero w 2014 roku.

Oprócz literatury, pasją Elżbiety Miller jest muzyka, góry i życie rodzinne. Ma siedmioro wnuków, z którymi uwielbia odbywać wspólne wyprawy i rozmowy. Ale lubi też świat własnych myśli, ciszę i skupienie, które dają jej, z jednej strony wędrówki w Tatry, z drugiej - zacisze bibliotek i własne biurko, przy którym nadal kontynuuje zainteresowania życiem Polaków w XIX wieku, jak sama mówi „niezwykłą w naszej historii epoką, której reprezentantem był właśnie Kolberg”.

 

Ewa Antyborzec

 

Agata Skrukwa urodziła się 21 października 1939 r. w Kobryniu (dziś Białoruś), w rodzinie nauczycielskiej. Po zakończeniu wojny rodzina osiadła we Wrocławiu. Pani Agata ukończyła w roku 1961 filologię polską na tamtejszym uniwersytecie i uzyskała tytuł magistra po obronieniu pracy zatytułowanej „Dyskusja wokół zbieractwa pieśni ludowych w latach czterdziestych XIX wieku”, napisanej pod kierunkiem profesora Bogdana Zakrzewskiego.

Zainteresowania literaturą ludową zapoczątkowane w czasie studiów miała kontynuować w ciągu całej kariery zawodowej. Po przeniesieniu do Poznania, w maju 1962 r., rozpoczęła pracę w ówczesnej Redakcji Dzieł Wszystkich Oskara Kolberga, kierowanej przez profesora Józefa Bursztę.

W niewielkim zespole, do którego należała też Elżbieta Miller i muzykolożka, Danuta Pawlak, rozpoczęła lata żmudnej pracy, najpierw nad zinwentaryzowaniem i rozpoznaniem zgromadzonych rękopisów Kolberga, a następnie nad ich opracowaniem. Z czasem ten niewielki zespół wypracował własny warsztat badawczy oraz zasady edytorskie, które stały się podstawą całej edycji Dzieł Kolberga. Zajęcie to, określane niekiedy jako „benedyktyńskie”, pani Agata uznała za fascynujące.

W ciągu ponad pięćdziesięciu lat opracowała teksty, przygotowała do druku i zredagowała kilka tomów Dzieł wszystkich: Łużyce (t. 59), Kujawy. Suplement (72/I i II), Lubelskie. Suplement (t. 75), Pokucie. Suplement (t. 81), Wołyń. Suplement (t. 84). Wraz z Elżbietą Miller opracowała i zredagowała Studia, rozprawy i artykuły (t. 63). Wspólnym dziełem pani Agaty, Elżbiety oraz Danuty Pawlak była obszerna, trzytomowa monografia Krakowskie. Suplement (t. 73/I–III). Ponadto Agata Skrukwa była redaktorem lub współredaktorem kilku innych tomów: Śląsk (t. 43), Kaliskie i Sieradzkie (t. 46), Sanockie-Krośnieńskie (t. 49–51), Białoruś-Polesie (t. 52), Korespondencja (t. 64–66); do tej ostatniej przygotowywała też komentarze. Jest autorką wielu artykułów naukowych dotyczących nie tylko Oskara Kolberga, ale również folkloru, literatury ludowej i historii etnografii. Wydała między innymi popularną publikację A jak będzie słońce i pogoda… czyli ludowe przysłowia, przepowiednie, przesądy i przypowieści związane z pogodą (Poznań 2000) oraz bogato ilustrowaną biografię Oskar Kolberg (Poznań 2014), przygotowaną z okazji Roku Kolberga. Z pasją zajmuje się bowiem propagowaniem wiedzy o autorze Ludu i kulturze ludowej. Nie przerwała swojej działalności mimo przejścia na emeryturę w 1997 roku. Jest niezastąpionym nauczycielem i wzorem dla młodszych pokoleń badaczy. W Roku Kolberga 2014 pani Agata otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi.

Obecnie Agata Skrukwa pracuje nad naukową biografią Oskara Kolberga, która zamykać będzie całą edycję Dzieł wszystkich; prowadzi też badania nad losami spuścizny rękopiśmiennej etnografa oraz nad wykorzystanymi przez niego źródłami ikonograficznymi. Jednocześnie przygotowuje do druku Materiały do etnografii Słowian wschodnich.

Pani Agata jest wielką miłośniczką przyrody; dzięki jej staraniom Instytut im. Oskara Kolberga zdobi zbiór pięknych roślin. Interesuje się minerałami, których spora ilość spoczywa na jej biurku, towarzysząc książkom, rękopisom i notatkom. Pasjonuje ją też fotografia, a w jej obiektywie goszczą najczęściej ptaki oraz budowle architektoniczne, nie tylko te typowe jak dwory czy kościoły, ale też rzadziej fotografowane, na przykład zabytkowe wieże ciśnień. Uwielbia zbieranie grzybów. Prywatnie – babcia dwójki wnucząt.   

 

Ewa Antyborzec